O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi toshkent davlat sharqshunoslik instituti

Sari’ (سريع) bahri.Bahrning sari’ (tez) atalishiga sabab taf’ilalarining lafzda tezligi. Xatib Tabriziyning fikricha, “sabab talaffuzda vatadga nisbatan tez kechadi”²⁶. Sari’ni tashkil etuvchi ruknlar sababdan boshlanadi. Uning uchta rukndan iborat har misrasida yettita sabab joylashgan.
Asliy ruknlarining soni oltita. Sari’, har hil ruknlardan tarkib topgan:
مستفعلن مستفعلن مفعولاتمستفعلن مستفعلن مفعولات
Sari’ning hashvlari ikki yengil sabab va bir yig‘ilgan vatad majmuasidan tuzilgan ruknlardan iborat va aksincha, a’rud va darblari birin – ketin keluvchi ikki yengil sabab va bir ayrilgan vatadlarning birikmasidan tashkil topgan ritmik bo‘lakdan iborat.
Ushbu bahrni yetti varianti mavjud:
Aruz matviy maqtuf, darb esa matviy mavquf.
Aruz va darb – matvi maktuf.
Aruz – matviy maqtuf, darb esa aslam.
Aruz va darb – maxbul maktuf.
Aruz – maxbul maktuf, darb esa aslam.
Salim mashtur mavquf.
Mashtur makshuf.
Zamaxshariy: