O'zbekiston respublikasi oliy va o'rta maxsus ta'lim vazirligi toshkent temir yo'l muhandislari instituti Toshkent irrigatsiya va melioratsiya instituti amirov s

Simmetrik uch fazali zanjirlarni har xil ketma-ketlikli toklar uchun 
qarshiliklari 
Uch fazali zanjirlarni hisoblashda har xil ketma-ketlikli toklar uchun 
zanjirning qarshiliklarini bilish lozim bo'ladi, chunki bu qarshiliklarning qiymatlari 
turlicha. To'g'ri, teskari va nol ketma-ketlikli faza kuchlanishlari kompleks 
qiymatlarining unga mos faza toklar kompleks qiymatlariga nisbati zanjirning 
to'g'ri, teskari va nol ketma-ketlikli kompleks qarshiliklari deb ataladi: 
.
,
,
0
0
0
2
2
2
1
1
1
I
U
Z
I
U
Z
I
U
Z




---

ELEKTROTEXNIKANING NAZARIY ASOSLARI 
151 
Tarkibida aylanuvchan qismga ega bo'lgan elektr mashinalari bo'lmagan uch 
fazali zanjirlar (masalan, transformatorlar, uzatish liniyalari va h.k.) uchun 
2
1
Z
Z

. 
Nol ketma-ketlikli tashkil etuvchi tok uchun qarshilikning qiymati uch fazali 
zanjirning ulanish sxemasiga bog'liq bo'ladi. To'rt simli uch fazali zanjirda agar 
Z
Z
Z
Z
C
B
A



bo'lsa, u holda unga berilgan simmetrik kuchlanish fazalari 
ketma-ketligi o'zgartirilganda toklar qiymatlari o'zgarmasdan qoladi (faqat ularning 
ketma-ketligi o'zgaradi). Shuning uchun ham bunday zanjirlar uchun 
Z
Z
Z


2
1
bo'ladi. 
Agar uch fazali zanjirga nol ketma-ketlikli kuchlanishlar sistemasi 


0
U
U
U
U
C
B
A



berilgan bo'lsa, u holda 
.
3
.
3
0
0
I
U
Z
Z
Z
I
I
I
I
I
N
C
B
A
N







Agar neytral sim bo'lmasa, u holda 


0
Z
bo'lib, 
0
0

I
bo'ladi. 
Aylanuvchan qismga ega elektr mashinalarda
0
2
1
Z
Z
Z


bo'lib, 
ko'pincha 
2
1
Z
Z

bo'ladi. Buning sababi shundan iboratki, to'g'ri va teskari 
ketma-ketlikli tashkil etuvchi toklar o'zaro qarama-qarshi yo'nalishda aylanuvchi 
magnit maydonlarini hosil qiladi. Bunda tokning to'g'ri ketma-ketlikli tashkil 
etuvchisidan hosil bo'lgan aylanuvchi magnit maydonining yo'nalishi rotorning 
aylanish yo'nalishiga mos, tokning teskari ketma-ketlikli tashkil etuvchisidan hosil 
bo'lgan aylanuvchi magnit maydonining yo'nalishi rotorning aylanish yo'nalishiga 
teskari bo'ladi.