O„zbekiston respublikasi oliy va o„rta maxsus ta‟lim vazirligi toshkent moliya instituti

Bir zumli bozor muvozanati 
Amal qilib turgan ishlab chiqarish quvvatlari hisobiga o‗sgan 
talabni qondirish uchun taklifni 
ko‗paytirish qisqa muddatli 
muvozanatni ta‘minlaydi. Agar bozorda baliqqa bo‗lgan talab bir necha 
kun davomida ancha yuqori bo‗lsa, unda baliqchilar qo‗shimcha ishchi 
kuchi, ortiqcha to‗r va boshqa anjomlar hisobiga baliq tutishni 
ko‗paytirishga harakat qiladilar. Natijada taklif Q
1
dan Q
3
ga oshadi 
(8.4-chizma). Baho qanday bo‗ladi? U pasayishga intiladi (P3
8.4-chizma). 
 
P S 
P
3
E2
P
1
E0
D2 
D1
Q
1
Q
3
Q
8.4-chizma. 
Qisqa muddatli bozor muvozanati 
Uzoq muddatli muvozanatda taklif talabning oshishiga moslasha 
oladi, chunki uning uchun vaqt yetarli bo‗ladi. Bu davr ichida ishlab 
chiqarish quvvatini, ishlab chiqarishni tashkil qilish uslubini 
o‗zgartirish, yangi korxonalarni ochish, yangi texnologiyalarni 

---

187 
qo‗llash mumkin. Sotuvchilarga ustama foyda keltiruvchi yuqori talab 
(D
2
egri chizig‗i) va shunga muvofiq yuqori narx (P
4
) uzoq muddat 
saqlanib turgan sharoitda baliqchilar ishlab chiqarishni kengaytirish 
maqsadida ishlab chiqarish quvvatini kuchaytirishga kirishadilar 
(yangi baliq tutish kemalari, omborxonalar va boshqalar quriladi). Bu 
tarmoqqa yuqori daromad tufayli yangi ishlab chiqaruvchilar kirib 
keladi. Taklif (Q
3
dan Q
4
ga) ko‗payadi, baho esa (P
3
dan P
4
ga) 
pasayadi. (8-4-rasm). 
P 
S 
P
4
E3
D2 
P
1
E0 D1
Q
1 
Q
4
Q 
8.5-chizma.