O„zbekiston respublikasi oliy va o„rta maxsus ta‟lim vazirligi toshkent moliya instituti k. Z. Xomitov

Qiyoslashning tarkibiy qismlarini tanlash 
Ko‗chmas mulk narxlarining o‗zgarishlariga sabab bo‗ladigan 
ko‗chmas 
mulk 
obyektlari 
va 
kelishuvlarning 
xususiyatlari 
qiyoslashning tarkibiy qismlari deb ataladi. 
Qiymatga bog‗liq bo‗lgan tarkibiy qismlarni ajratish uchun bozor 
sharoitlarini mufassal tahlil etish zarurdir. Qiyoslash obyektlarini 
baholash obyektlari bilan solishtirish uchun qiyoslashning har bir 
ajratilgan tarkibiy qismi bo‗yicha qiyoslash obyektlarining sotilish 
narxlariga tuzatishlar kiritish lozim. Bunda tuzatish yo umumiy narxga 
yoki qiyosiy birlik narxiga nisbatan qo‗llanilishi mumkin. Tuzatishning 
umumiy kattaligi obyektlar o‗rtasidagi farqning darajasiga bog‗liq 
bo‗ladi. 
Baholash amaliyotida shartli ravishda tahlil etilishi kerak bo‗lgan 
qiyoslashning asosiy tarkibiy qismlari quyidagilardan iborat: 
1.
Ko‗chmas mulkga egalik huquqlari; 
2.
Moliyalashtirish shartlari; 
3.
Sotuv shartlari; 
4.
Bozor ahvoli; 
5.
Joylashish o‗rni; 
6.
Jismoniy xususiyatlar; 
7.
Iqtisodiy xususiyatlar; 
8.
Foydalanish; 
9.
Ko‗chmas 
mulkga 
bog‗liq 
bo‗lmagan 
qiymatning 
komponentlari. 

---

240 
Shart bo‗lmagan tarkibiy qismlar qatoriga ko‗chmas mulk 
obyektiga kirish yo‗li qulayligi, qirg‗oq chizig‗i va suv huquqlarini, 
ekologik sharoitlar va boshqalarni kiritish mumkin. 
Qiyoslash obyektlarining sotilish narxlari tuzatilganda hamma 
tuzatishlar qiyoslash obyektidan baholash obyektiga ko‗chiriladi.