O„zbekiston respublikasi oliy va o„rta maxsus ta‟lim vazirligi toshkent moliya instituti k. Z. Xomitov

Oddiy foizlarning ortib borishi 
Boshlang‗ich (joriy) qiymatni RV = 1 deb olaylik. Ustiga qo‗shib 
hisoblash davrining i vaqti o‗tganidan keyin 1 va i foizlarning 
boshlang‗ich summasi mavjud bo‗ladi; ikkinchi qadamda 1 joriy 
qiymati, i birinchi qadamidan foizlar va i ikkinchi qadamidan foizlar 
qoladi; jami
 
1
+i+i. N-qadam uchun kelgusi qiymat (FV) quyidagicha 
yoziladi: 
FV = RV*(1+ni),
bunda: (1+ni) – ortish ko‗paytuvchisi deb ataladi. 
Murakkab foizlarning ortib borishi 
Boshlang‗ich (joriy) qiymat RV = 1 ga egamiz. Ustiga qo‗shib 
hisoblash davri o‗tganidan keyin 1 va i foizlarning boshlang‗ich 
summasi mavjud bo‗ladi. Ikkinchi qadam uchun RV = (1+i), 1 va i
2
uchun i ikkinchi qadamining foizlari esa – foizlar uchun foizlar; jami 
ikkinchi qadam uchun FV - (1+i+i+i
2
) = (1+i) (1+i). N – qadam uchun 
formula quyidagi ko‗rinishga ega: 
FV = RV*(1+i)
n
,
bunda: i – foizning davriy qo‗yilmasi; 
(1+i) – murakkab dekursiv koeffitsiyent; Daromadlarni joriy 
qiymatdan hisoblab chiqish dekursiv hisob-kitob deyiladi. 
n – davrlar soni; 

---

231 
(1+i)
n
– ortishning ko‗paytuvchisi. 
Murakkab foizning anglatishicha, depozitga qo‗yilgan, olingan foiz 
boshlang‗ich investitsiyalar bilan birga asosiy summa qismiga aylanadi. 
Keyingi davrda u asosiy pul qo‗yish kabi yangi foizni keltiradi. Oddiy 
foiz foizlar uchun foiz olinishini ko‗zda tutmaydi. 
Ortish ko‗paytuvchisi, ya‘ni murakkab foizni koeffitsiyent 
qiymatlari hisoblanib jadval shaklida [16,26,31,53,54,56,57 va b.] da 
keltirilgan. Jadval davrlar soni n=1-40, foizning davriy qo‗yilmasi i=1-
30 gacha bo‗lgan qiymatlar uchun ortish ko‗paytuvchisining sonli 
qiymatlari keltirilgan. Jadvaldan foydalanish uchun foizning davriy 
qo‗yilmasi keltirilgan ustun va davrlar keltirilgan satrni kesishgan joyida 
hisoblanishi kerak bo‗lgan koeffitsiyent qiymati berilgan.