O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi toshkent davlat sharqshunoslik universiteti

4. Qobiliyatlar va ularning turlari.



Qobiliyatlar - shaxsning ma’lum faoliyatdagi muvaffaqiyatlarni, osonlik bilan biron faoliyatni egallay olishni ta’minlaydigan yakka psixologik xususiyatlaridir.
Inson qobiliyatlar yordamida bilim, ko`nikma va malakalarini nisbatan osonlik bilan egallab oladi va biror faoliyat bilan muvaffaqiyatli shug`ullanadi. Qobiliyatlar faqat faoliyatda namoyon bo`ladi.
62-rasm

Insonning qobiliyatlari uning mayllari bilan maxkam bog`liqdir. Shuning uchun biror narsaga qiziqish, unga berilish ko’pincha faoliyatning ana shu turiga bo’lgan qobiliyatlarning mavjudligidan darak beradi.

Qobiliyat o‘zi nima, u insonlarda qay tarzda namayon bo‘ladi degan savolga, u insonlarning bosh miya faoliyatining ishlashi bilan bog‘liq degan javobni olamiz. Masalan: Ba’zi bir insonlarda miyaning chap qismi ko‘proq rivojlangan, boshqalarda esa o‘ng qismi rivojlangan degan g‘oyasini keltirishdi.
Yuqorida yozganimizdek tajribalar ko‘rsatadiki miyaning har bir qismi o‘ziga xos funksiyani bajaradi. Miyaning chap qismi mantiqiyihatdan narsalarga baho beradi. O‘ng miya - hissiyot bilan intuitsiya orqali bo‘lib, narsalarni qabul qilishga yordam beradi.“Dixotomiya” - o‘ng va chap miya qismlari bu fikr sizni osonlik bilan fikrdan chalg‘itishi mumkin deb ogohlantirgan edi Sperri (1982). Hatto biz hikoya o‘qiyotganimizda miyaning ikkala qismi ishlaydi – chap qism so‘zlar va uning ma’nosini topadi, o‘ng qismi hazil hissiyot va tassavurni baholaydi (Hellige,1993; Levy, 1985).²⁶