O‘zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi toshkent farmatsevtika instituti “tasdiqlandi”

Qalqonsimon bez gormonlari.

Tireoidin (Thyreoidinum) - yirik qoramolning yog‘sizlantirilgan va quritilgan qalqonsimon bezidan olinadigan gormon preparati bo‘lib, sariq qo‘ng‘ir rangli, quritilgan hayvon to‘qimalariga xos kuchsiz xidli kukun. Suvda, spirtda va boshqa erituvchilarda erimaydi.

Qushxonalarda yoki go‘sht kombinatlarida yangi so‘yilgan qoramollarning qalqonsimon bezlari ularga zarar etkazilmagan holda ajratib olinib, 8-100S haroratda muzlatiladi va qayta ishlash uchun muzxonalarda qoldiriladi. Qayta ishlash uchun muzlatilgan qalqonsimon bez muzdan holi etiladi va suv bilan yaxshilab yuviladi. Qo‘shimcha yog‘, muskul va biriktiruvchi to‘qimalaridan shuningdek, kapillyar tomirlardan tozalanib, go‘sht maydalagichda maydalanadi. Maydalangan qiyma vakuum quritgichda 400S dan yuqori bo‘lmagan haroratda quritiladi. Quritilgan massa Sokslet apparatida organik erituvchilar yordamida, past haroratda yog‘sizlatiriladi. Organik erituvchilarning qoldig‘i yana vakuum quritgichda 400S dan yuqori bo‘lmagan haroratda uchiriladi. Quruq yog‘sizlantirilgan massa farfor sharli tegirmonda maydalanadi. Preparat tarkibidagi organik bog‘langan yodga nisbatan standartlanadi. Uning miqdori 0,17-0,23% bo‘lishi kerak. Kerak bo‘lsa preparat sut qandi bilan suyultiriladi. Tireoidinni ta’siri undagi ikkita gormonning mavjudligiga bog‘liq: tiroksin va triyodtironin (organizmda har ikkalasining ham chapga buruvchi izomerlari mavjud). Kimyoviy jihatdan tiroksin, triyodtironindan tarkibidagi bitta qo‘shimcha yod atomining mavjudligi bilan farq qiladi.

Tireoidin qalqonsimon bez funksiyasining etishmovchiligida ichish uchun tavsiya qilinadi. Kukun, tabletka, qobiqli tabletka ko‘rinishida 0,05-0,1 g dan chiqariladi. Quruq, sovuq va yorug‘likdan ximoya qilingan joylarda saqlanadi.

Triyodtironin gidroxlorid. Hozirgi paytda triyodtironin sintetik yo‘l bilan olinadi. Bu sintetik preparat tuzilishi va ta’sir ko‘lami bo‘yicha tabiiy preparatda farq qilmaydi. Triyodtironin tiroksinga nisbatan 3-5 marta samarali bo‘lib, u qondagi oqsillar bilan kam bog‘lanadi va to‘qima membranasi orqali, erkin holatda, oson o‘ta oladi. Uning miqdori kasalning yoshiga, holatiga va kasallikning davomiyligiga qarab belgilanadi. Kattalarga 5-25 mg dan boshlab, 40-60 mkg gacha, ba’zan esa 100 mkg (0,1 g) gacha kunlik miqdor belgilanadi. Preparat qalqonsimon bez funksiyasi etishmovchiligida, ichish uchun beriladi. YUqori dozalarda, gipofizning tireotrop funksiyasi yo‘qolganda tavsiya qilinadi. Tireodin kabi saqlanadi.