O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi toshkent davlat sharqshunoslik universiteti

O‘zbekcha (asliyat) 
Turkcha tarjimasi 
Bir go‘sha suv bo‘lsa,  
Bir go‘sha qirlar,  
Qancha yurtni ko‘rdim,  
Qancha taqdirlar. 
Qayga borsam suyab, 
 Boshni tik tut deb,  
Tog‘laring ortimdan  
Ergashib yurar. 
Dört bir yanın ırmak, 
Dağla çevrili, 
Nice yurdu gördüm, 
Nice kaderi, 
Nereye gitsem başını 
Dimdik tut diye, 
Dağların arkamda 
Sabit dururlar. 
 
Keltirilgan parchada tashxis va intoq san’ati birgalikda qo‘llangan. 
Ya’ni  shoir  O‘zbekistonni  ulug‘lar  ekan,  uning  tabiatini  ham  tavsif-
laydi. Shu bilan birga, ona yurtining tog‘lari tilga kirib, “boshingni tik 
tut”, deyishi intoq san’atini yuzaga keltirgan bo‘lsa, tog‘larning shoir 
ortidan ergashib yurishi tashxis san’atini hosil qiladi.   
Demak,  Muhammad  Yusuf  qo‘llagan  intoq  va  tashxis  san’atlari 
turkcha tarjimada ham to‘la aks etgan, deyish mumkin, faqat o‘zbek-

---

 
121 
chadagi  “ergashib  yuribdi”  fe’li  turk  tiliga  “sabit  dururlar”  shaklida 
o‘girilgan  bo‘lsa-da,  umumiy  mazmunga  salbiy  ta’sir  ko‘r-satmagan, 
aksincha, ohangdor chiqishini ta’minlagan. Chunki  “ergashib yuribdi” 
birikmasi so‘zma-so‘z o‘girilsa, “peşimden geliyor” bo‘lardi, unga nis-
batan, albatta, “sabit dururlar” – sobit turishibdi shaklidagi tarjima ja-
rangliroq chiqqan. 
Shoirning  quyidagi  (“O‘zbek  qizlari”)  she’rida  qiz  qalbi  mehr-
shafqat, olijanoblikda  daryoga o‘xshatiladi: