O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi toshkent davlat sharqshunoslik universiteti

— O‘chir cho‘chqavachcha! - La'chiy ponfurushni qar-
g‘ab berdi. Keyin Og‘zidagi pon qoldig‘ini ariqqa qattiq tuflab tashladi 
va  ko‘k  xolxol  burma  yubkasini  hilpiratgancha  Madho‘ning  do‘koni 
tomon oshiqdi, chunki kech tushib qolgan edi
9
. 
Yuqorida keltirilgan jumladagi
 “
सूअर
 
का
 
बच्चा
” 
so‘z birikmasi tarjimon 
tomonidan 
“cho‘chqavachcha”
  tarzida  tarjima  qilingan.  Ya’ni  hindiy 
tilidagi so‘z birikmasi shaxs oti yasovchi 
“-vachcha”
 qo‘shimchasini qo‘-
shish orqali tarjima qilingan. Ushbu so‘z birikmasi vulgarizm hisoblanadi, 
shuning  uchun  tarjimon  uni  ot  yasovchi  qo‘shimchani  qo‘shish  orqali 
tarjima qilib o‘zbek tilida ham vulgarizm sifatida ifodalagan. Chunki tar-
jimon to‘g‘ridan to‘g‘ri cho‘chqaning bolasi deb tarjima qilganda bu so‘z 
qahramonning nafratini, his-tuyg‘ularini ifodalab bera olmas edi.  
Shuningdek
, “
सूअर
 
का
 
बच्चा
” 
- “
cho‘chqavachcha” 
so‘zi jins nuqtai naza-
ridan oladigan bo‘lsak, hindiy tilida ham o‘zbek tilida ham muzakkar jins-
ga nisbatan ishlatiladi. Tilshunoslikda vulgarizmlar deb ataluvchi haqorat 
so‘zlarida o‘ta salbiy munosabat, kamsitish, mensimaslik, haqorat kabi bir 
qator ifoda semalari juda ochiq ko‘rinib turgan bo‘ladi. Haqorat so‘zlari 
badiiy  asarlarda,  asosan,  qahramonlar  nutqida  ishlatiladi.  Vulgarizmlar 
aslida  nutqni  nursizlantiruvchi,  tinglovchi  yoki  o‘quvchida  salbiy  mu-
nosabat o‘rnatuvchi birliklar sanalsa-da, nutqda ularning o‘z o‘rni bor.
  
B.O‘rinboyev vulgarizmlarni ma’no ottenkasi va qo‘llash doirasiga 
ko‘ra 3 guruhga bo‘ladi: 1. Kishilarning xarakteri va mijozidagi ojizlikni 
ifodalovchi vulgarizmlar; 2. Kishining tashqi kamchiligini ko‘rsatuvchi 
vulgarizmlar; 3. So‘kish, koyish ma’nosini ifodalovchi vulgarizmlar
10
. - 
'
कमीने
! 
कुत्ता
 
का
 
बच्चा
!!" 
लाची
 
ने
 
एक
 
पत्थर
 
उठाया।
 
ड्राइवर
 
ने
 
जल्दी
 
से
 
टैक्सी
 
स्टाटट
 
कर
 
दी
 
और
 
माधो
 
को
 
लेकर
 
भाग
 
गया।
 
पत्थर
 
एक
 
के
 
बाद
 
दूसरा
 
और
 
दूसरे
 
के
 
बाद
 
तीसरा
 
टैक्सी
 
के
 
मडगाडट
 
को
 
िूता
 
हुआ
 
 
8
 
कृश्न
 
चन्दर
, 
एक
 
लड़की
 
हजर
 
दीवाने
 ( 
उपन्यास
 ), 
उपेन्र
 
नाथ
 
एण्ड
 
सन्स्
 
प्रकाशन
 2013.
 
9
 Кришан Чандар. Бир қизга минг ошиқ. (Амир Файзуллаев таржимаси) // Жаҳон 
адабиёти (3-сон). – Тошкент: Ўзбекистон, 2011. – Б. 20. 
10
 Ўринбоев Б. Ҳозирги ўзбек тилида вокатив гап катагорияси. – Т.: Ўқитувчи, 1987. 

---

 
12 
गुजर
 
गया
11
।
  (-
 kameene! Kutta ka bachcha!!" laachee ne ek patthar uthaaya. 
draivar ne jaldee se taiksee staart kar dee aur maadho ko lekar bhaag gaya). 
Tarjimasi:  Iflos!  Itvachcha!  –  La’chiy  yerdan  bir  tosh  oldi.  Haydovchi 
tezlik bilan mashinasini o‘t oldirdi-da, Madhuni olib, qochib qoldi. Otilgan 
toshlar birin-ketin taksini goh u, goh bu tomonidan o‘tib ketmoqda edi
12
.  
Ushbu jumlada berilgan
 “
कुत्ता
 
का
 
बच्चा
” 
so‘z birikmasi ham o‘zbek tiliga shaxs 
oti  yasovchi  qo‘shimchasi  orqali  “
itvachcha” 
shaklida  tarjima  qilingan. 
Bunda  tarjimon  qahramon  nutqini,  ya’ni  uning  nutqida  ifodalangan 
g‘azabini kitobxonga to‘liq yetkazib berish maqsadida vulgarizmdan foy-
dalangan holda tarjima qilgan. 
Bachcha 
so‘zi orqali yasalgan vulgarizmlar 
o‘zbek tilida ham mavjud. Masalan, 
Bachchataloq –
 taloq qilingan xotin-
dan  tug‘ilgan  bola; 
Bachchag‘ar  – 
nafrat,  g‘azab  bilan  qattiq  koyishni 
ifodalaydi. 
Xulosa. Barcha ishning murakkabliklari bo‘lganidek, har bir so‘zni 
o‘z o‘rnida to‘g‘ri tarjima qilish ham mushkul ish hisoblanadi. Bu ham 
tarjimonning mahoratiga bog‘liq. Shuning uchun so‘zlarni kelib chiqishi 
ya’ni  etimologiyasini  o‘rganish  tarjimon  uchun  foydali  hisoblanadi. 
Agar tarjimon so‘zlarning ma’nosini izlanib, qididrib, oldin o‘zi tushu-
nib olib, keyin tarjima qilsa, bu shubhasiz, yaxshi natija beradi hamda 
kitobxonlarda estetik zavq uyg‘otishga yordam beradi.