O„zbekiston respublikasi oliy va o„rta maxsus ta‟lim vazirligi toshkent moliya instituti

8.4. Axborotlashtirilgan boshqaruv tizimlari. 
 
8.1. Boshqaruvning ilmiy uslublari 
 
Boshqaruvchi 
tizimning 
o‗z-o‗zini  rivojlantirish  maqsadida 
boshqaruvning  murakkab  texnikasidan  foydalanish:  a)  uslublar 
yig‗indisi  yordamida  (iqtisodiy,  ma‘muriy-tashkiliy,  ijtimoiy,  siyosiy, 
ma‘naviy-madaniy);  b)  ularni  ilmiy  mazmun  bilan,  birinchi  navbatda, 
ijtimoiy loyihalashtirish bilan to‗ldirish mumkin. 
Ilmiy  uslublarning  kuchi  shundan  iboratki,  ular  tahlil  hajmi 
to‗g‗risida  ishonchli  ma‘lumot  olishga  imkon  beradi,  bilimlarni 
ishonchli  tekshirishni  ta‘minlaydi,  obyektning  kelajakdagi  holatini 
bashorat qilishga imkon beradi, ta‘sir qilish vositalarini ko‗rsatadi. Ular 
ijtimoiy  sohada  qarorlar  qabul  qilish  jarayonini  maqbullashtirishi 
mumkin. 
Modellashtirish,  bashorat  qilish,  ekspert  baholash  kabi  ilmiy 
uslublar  ko‗p  asrlik  tarixga  ega.  Lekin,  har  holda,  boshqaruvning 
zamonaviy  instrumentariyasini  ilmiy-texnik  inqilob,  uning  davrlik 
natijalari bilan bog‗lashga yetarlicha asos bor. 
Uning  kuchi  faqatgina  asrlar  davomida  ishlatilayotgan  an‘anaviy 
uslublar  va  vositalar  samaradorligini  oshirish  va  yangilashida  emas, 
balki ilmiy-texnik inqilob boshqaruv uslublari va vositalari inqilobining 
asosi  sifatida  ko‗rib  chiqiladi.  Boshqaruv  qarorlarini  qabul  qilishda 

---

154 
 
ijtimoiy  jarayonlarni  modellashtirish  tobora  muhim  ahamiyat  kasb 
etmoqda. 
Ba‘zida  modelni  turli  aniq  hodisalar  va  jarayonlarga  mexanik 
qo‗yiladigan shablon yoki prototip sifatida tushiniladi. Bunday tushunish 
noto‗g‗ri.  Amaliy  muammolarni  hal  qilishda  yaxshi  natijalarga  erishish 
uchun doimo «buyurtma bo‗yicha ishlash» zarur, ya‘ni, model ma‘lum 
jarayonning  o‗ziga  xos  belgilarini  aks  ettirishi  kerak.  Turli  modellar 
umumiy  belgilarga  ega  bo‗lishi  mumkin.  Modellashtirish  va  boshqaruv 
ana shu belgilar bilan aniqlanadi.