O‗zbekiston respublikasi oliy va o‗rta maxsus ta‘lim vazirligi toshkent davlat iqtisodiyot universiteti

Bichish  jarayonining  asosiy  operatsiyalari. 

Bichishning  asosiy 

operatsiyalariga  gazlamalarni  taxlash,  ularni  kesish,  bichimlar  sifatini  tekshirish 

va  bichilgan  qismlarini  to„plash  kiradi.  Taxlangan  (to„shalgan)  gazlamalar 

harakatlanuvchi  va  statsionar  mashinalarda  kcsiladi.  Stabil  tuzilishdagi 

buyumlarning  qismlari  presslarda  kesiladi.  So„ngra  bu  qismlar  sifati  bo„yicha 

tekshiriladi  hamda to„planadi. 

Kiyimlarni 

tayyorlash. 

Kiyimlarni  tayyorlash  jarayoni  bichilgan 

qismlarga  oldindan  ishlov  berish,  ulardan  buyumlar  yig„ish,  hajmli  shakl  va 

tovarli  ko„rinish  hosil  qilishdan  iborat.  Bu  jarayonda  kiyimlarning  tashqi 

ko„rinishi,  qaddi-qomatga  o„tirishi  hamda  uzoqqa  chidamliligini  belgilovchi 

muhim  xususiyatlar  shakllanadi. 

Kiyimlarni  tayyorlash  (tikish)  jarayoni  qismlarni  birlashtirish,  namli-issiq, 

ishlov  berish  va  yakunlovchi  pardozlash  operatsiyalaridan  iborat.  Kiyimlarning 

qismlarini  birlashtirish  ipli,  yelimlash  va  payvandlash  usullarida  amalga 

oshiriladi.  Buyumlar  qismlarining  biriktirilgan  joyi  chok deb ataladi. 

Kiyim  detallarini  ipli  biriktirish 

choklar,  baxyalar  va  qaviq  (stejok)lar 

vordamida  amalga  oshiriladi.  Qaviq-  ignaning  ikki  marta  sanchib  teshilgan 

teshigining  orasidagi iplarning  materialdagi  to„qilishidir. 

Baxya  -  takror  qaytariladigan  qaviqlar  qatori.  Ipli  qaviqlar,  baxyalar  va 

choklar  tikish  mashinalari  qo„lda  bajarilishi  mumkin.  Qo„lda  balarligan 

baxyalar.  qaviqlar  va  choklar  detallarni  vaqtincha  biriktirish,  issiq  ishlov  berish 

oldidan buyum chekkalarini  to„g„rilash uchun ishlatiladj. 

Baxyalar  chiziqli,  shaklli  va  ko„klab  tagidan  yoki  ichidan  tikiladigan 

(obmyotochno-podshivochniy)  bo„lishi  mumkin.  Chiziqli  baxyalar  detallarni 

tikish  va buyumlarni  pardozlash uchun ishlatiladi.   

Birlashliruvchi  choklar 

baxyali,  shu  asosda  yopishtirilgan,  ustma-ust 

baxyali,  ikki  qavat  va  uchma-uch  bo„ladi. 

Chetki  choklar 

odaida  buyum  va 

---

298 

 

qismlarning  chekkasidan  o„tkaziladi. 

Pardozlovchi  choklar 

har  xil  buklamlar, 

burmalar  va  boshqa  shunga  o„xshash  ishlarni  balarishda  qo„ltaniladi.  Bularga 

hoshiyali,  bo„rtma naqshli choklar kiradi. 

Kiyim  qismlarini  yelimli  birlashlirish 

uncha sezilmaydigan yon tomonlari 

ichki  astarlarini,  qism  chekkalarini,  etaklari  va  boshqalarni  birlashtirishda 

qo„llaniladi.  Kiyimlarni  tayyorlashda  yelimlar  plyonka,  poroshok,  ip  yoki  dona-

dona  ko„rinishda  ishlatiladi.  Ular  ichki  astarbop  gazlamalar  (byaz,  mitkal, 

bortovka  va  boshq.)ga  surtiladi.  Qismlar  ma‟lum  bir  tartibda  presslarda  yoki 

dazmollar  yordamida  yelimlanadi.  Qismlarning  yelimli  birlashmalari  yuqori 

darajada shaklni  saqlashlik  xususiyatini  beradi. 

Kiyim  qismlarini  payvandlash 

materiallari  plyonkali va u bilan qoplangan 

hamda  sintetik  termoplastik  tolali  gazlamalardan  bo„lgan  buyumlar  olishda 

qo„llaniladi.  Uch  usulda  payvandlash  mumkin:  termokontaktli,  yuqori  chastotali 

tok  va  ultratovush  bilan.  Payvandlash  choklarining  tashqi  ko„rinishi  chiroyli, 

qalinligi  uncha katta bo„lmagan hamda germetik  bo„ladi.