O‗zbekiston respublikasi oliy va o‗rta maxsus ta‘lim vazirligi toshkent davlat iqtisodiyot universiteti

O‗qituvchining maqsadlari: 

Tovarshunoslik fanining  maqsadi va mohiyatini  tushuntirish. 

Tovarshunoslik fanining  vazifalarini  ochib berish. 

Tovarlarni  standartlashtirish  tug„risida ma‟lumot berish. 

Tovarlarning  iste‟mol  xususiyatlarini  belgilaydigan  ko„rsatkichlarga  ta‟rif 

berish. 

Tovarlar sifatini  aniqlash  usullarini  o„rgatish. 

 

Texnologik karta 

Ko‗rilayotgan  savollar 

O‗qituvchi  faoliyati 

Talaba  faoliyati 

1.1. 

Iste‟mol 

tovarlari 

tovarshunosligi 

fanining 

predmeti  va  mazmuni  –  30 

minut  

 

Qisqa ko„rinish. 

Chaqiruv  fazasi.  O‗

qituvchi 

talabalarga 

Insert

  uslubi  bilan 

foydalanish 

bo„yicha 

asosiy 

darslikni  3-24  betlarini  o„qish 

va  ko„chirma  qilish  bo„yicha 

topshiriq  beradi: 

-  tovarshunoslik  fani  nimani 

o„rgatadi; 

- 

tovarshunoslik 

fanining 

vazifalari  nimalardan  iborat; 

-tovarlarni  iste‟mol  xususiyatini 

belgilaydigan 

ko„rsatkichlarga 

ta‟rif  bering; 

-tovarlar  sifatini  shakllanishiga 

qanday  omillar  ta‟sir  etadi; 

-tovarlar 

sifatini 

oshirish 

bo„yicha 

qanday 

qonunlar, 

farmonlar  va  qarorlar  qabul 

qilingan; 

- 

tovarshunoslik 

fanining 

Talabalar  darslikni  o„qiydi, 

Insert

 

uslubi 

bo„yicha 

belgilar  qo„yadi  va  darslikdan 

kichik  biznes  tushunchasi  va 

uni 

bozor 

iqtisodiyotidagi 

o„rni 

bo„yicha 

asosiy 

tushunchalarni  ko„chiradi.

 

---

367 

 

rivojlanishi 

qanday 

bosqichlardan  iborat. 

11.2. 

Tovarlarni 

tasniflash. 

Tasniflashning 

umumiy 

qoidalari  va  belgilari  –  30 

minut

 

O„ylash  fazasi. 

-tovarlarni 

iste‟mol 

xususiyatlari 

to„g„risida 

o„qituvchi 

kichik 

ma‟ruza 

qiladi; 

- 

tovarlarni 

iste‟mol 

xususiyatlari  bo„yicha  slaydlar 

namoyish  etadi; 

- 

tovarlarni 

iste‟mol 

xususiyatlariga 

ta‟sir 

etuvchi 

omillar 

bo„yicha 

chizmalar 

tarqatadi; 

- 

tovarlarni 

iste‟mol 

xususiyatlari 

belgilaydigan 

ko„rsatkichlarga  ta‟rif  beradi; 

- 

tovarlarni 

iste‟mol 

xususiyatlari 

belgilaydigan 

ko„rsatkichlarga  ta‟rif  beradi   

-talabalar  tarqatma  materiallar 

bilan  mustaqil  ishlaydi. 

O„qituvchi 

ikkinchi 

savol 

bo„yicha  xulosa  qiladi

 

Talabalar 

tovarlarni 

tasniflanishi 

borasida 

asosiy 

tushunchalari  bo„yicha  sharh 

tuzadi.  Shundan  so„ng  kichik 

guruh  sardorlari  o„zini  javob 

variantlarini 

prezentatsiya 

qiladi.

 

11.3.  Tovarlar  sifati  –  20 

minut 

 

 

Fikrlash  fazasi.   

Talabarga  savol: 

-tovarlarni  sifatini  aniqlashning 

qanday  usullari  mavjud; 

-organoleptika 

usuliga 

ta‟rif 

bering; 

-laborotoriya 

usuliga 

ta‟rif 

bering; 

-ekspert usuliga  ta‟rif  bering; 

-sotsiologik 

usulga 

ta‟rif 

 Talabalar 

kichik 

guruh 

tarkibida 

ushbu 

savollarga 

javob 

tayyorlashadi 

va 

prezentatsiya  qiladi. 

 

Talabalar  berilgan  savollarni 

juft-juft 

bo„lib 

muxokama 

qiladi. 

 

 

---

368 

 

bering. 

Yakunda 

o„qituvchi 

faol 

talabalarni  ishini  baholaydi.

 

Kichik 

guruhlar 

O„zbekistonda  tovarshunoslik 

fanini  rivojlanishi  to„g„risida 

ma‟lumot 

tayyorlaydi 

va 

ma‟ruza  qiladilar. 

 

Talabalar 

darslikning 

“Nooziq-ovqat 

tovarlari 

tovarshunosligi 

fanining 

maqsad 

va 

vazifalari” 

bobidan 

o„zaro 

javob 

izlashadi.   

 

Talabalar 

(5-6 

kishi) 

o„qituvchining 

chaqiruvi 

asosida 

savollarga 

javob 

berishadi 

 

 

Nazorat savollari: 

1.

 

Tovarshunoslik fani  nimani  o„rgatadi? 

2.

 

Tovarshunoslik fanining  vazifalari  nimalardan  iborat? 

3.

 

Tovarlarni  iste‟mol  xususiyatlarini  belgilaydigan  ko„rsatkichlarga  ta‟rif 

bering? 

4.

 

Standart kim  tomonidan ishlab chiqiladi  va tasqidlanadi  ? 

5.

 

Tovarlar sifatini  tekshirishning  qanday usullari  mavjud? 

 

 

---

369 

 

IZO HLI  LUG ‗AT  

 

Aliflar.

  Alif  yog„och  buyumlarining  yuzasiga  yopishqoqligini  oshirish 

maqsadida  bo„yashdan  oldin  surtiladi  va  yog„li  bo„yoqlarni  eritishda 

foydalaniladi. 

Alkogolli  ichimliklar

  deb  tarkibida  etil  spirti  bo„lgan  ichimliklarga 

aytiladi.  Aroq,  likyor-aroq  mahsulotlari,  uzum  va  meva  rezavorlardan 

tayyorlangan  vinolar,  konyak alkogolli  ichimliklardir.   

Asal

  engil  hazm  bo„luvchi  shakarlardan,  ya‟ni  glyukoza  bilan 

fruktozadan  iborat  bo„lib,  ularning  miqdori  asalda  65  dan  80%  gacha  bo„ladi. 

Bundan  tashqari  asal  tarkibida  15  -  25%  suv, organiq kislotalar (olma kislotasi, 

vino  kislotasi,  limon,  sut,  shovul  kislotasi),  oz  miqdorda  oqsil,  vitaminlar, 

xushbo„y  va  bo„yoq  moddalari bor. Asal yuqori kaloriyali oziq-ovqat bo„lib, u 

organizmda  to„la  hazm  bo„ladi.  Uning  shifobaxsh  xususiyati  ham  bor,  ya‟ni 

ichaklarning 

ishini 

yaxshilaydi, 

asablarni 

mustahkamlaydi, 

yurak 

muskullarining  faoliyatini  oshiradi. 

Assortiment-

  bu  iste‟mol,  savdo  yoki  ishlab  chiqarishdagi  aniq  bir 

belgilariga  mos  holda  birlashtirilgan  har  xil  ko„rinishdagi,  turdagi  tovarlarning 

majmuasidir.  Assortiment  tovarni  tavsiflovchi  muhim  ko„rsatkichlardan  biri 

hisoblanadi. Sanoat va savdo assortimentlari  farqlanadi.