O„zbekiston respublikasi oliy va o„rta maxsus ta‟lim vazirligi toshkent moliya instituti



Download 4,73 Mb.
Pdf ko'rish
bet111/271
Sana02.01.2022
Hajmi4,73 Mb.
#306804
1   ...   107   108   109   110   111   112   113   114   ...   271
Bog'liq
iqtisodiy talimotlar tarixi

Ijtimoiy  masalalar.
 
Ko‗pchilik  klassiklarning  konsepsiyasida 
mehnatning  qiymati  ishchining  hayot  kechirishi  uchun  zarur  bo‗lgan 
narsalarning  qiymati  bilan  aniqlanadi.  Ish  haqi  talab  va  taklif  nisbatiga 


141 
 
bog‗liq  holda  mehnat  qiymati  atrofida  tebranib  turadi.  Bu  qonunning 
amal qilishi kishilarning xohishiga bog‗liq bo‗lmaydi va shuning uchun 
yollanma  ishchilarning  ahvolini  yaxshilash  uchun  yo‗naltirilgan  har 
qanday  ijtimoiy  chora-tadbirlar  befoyda.  Ishchilarning  ahvolini 
yaxshilash  iqtisodiyotda  kapital  qo‗yilmasini  kengaytirish  (mehnatga 
talab  oshadi)  yoki  aholi  o‗sishini  kamaytirish  (mehnat taklifi qisqaradi) 
bilan  amalga  oshirilishi  mumkin.  J.S.Mill  dastlab  ushbu  tamoyillarni 
yoqlab chiqqan bo‗lsada, ammo keyinchalik undan voz kechadi. 
Sotsialistlar  g‗oyasining  ta‘siri  va  taqsimot  qonunlarining  tarixiy 
xarakterini  tan  olishi  (tarixiy  bo‗lganidan  ularni  o‗zgartirish  mumkin) 
ingliz  iqtisodchisini  klassik  maktabning  qator  qoidalaridan  voz 
kechishga  majbur  etdi.  U  ijtimoiy  islohotlarning  keng  dasturini  ilgari 
surdi va o‗z takliflarini bildirdi. Ular quyidagilarni o‗z ichiga oladi: 
1.  Ishlab  chiqarish  kooperatsiyasini  rivojlantirish  yo‗li  bilan 
yollanma  mehnatni  tugatish  J.S.Mill  fikricha,  mehnatga  bo‗lgan 
qiziqishni  yo‗qotadi.  Shuning  uchun  kapitalistik  korxonalar  o‗rniga 
kooperativ birlashmalarni tashkil etish zarur, unda ishchilar bir vaqtning 
o‗zida  mulk  egasi  ham  hisoblanadi.  U  kasaba  uyushmalarining 
rivojlanishi, 
kapitalistik 
korxonalarning 
foydasini 
taqsimlashda 
ishchilarning ishtirok etishi tarafdori bo‗lgan. 
2.  Yer  rentasini  yer  solig‗i  yordamida  umumlashtirish.  Renta 
yollanma  mehnat  kabi  iqtisodiy  erkinlik  tamoyillariga  zid.  Renta  yer 
egasiga  emas,  balki  jamoaga  (qishloq  kooperativlariga)  yoki  barcha 
jamiyatga tegishli bo‗lishi kerak. 
3.  J.S.  Mill  mayda  yer  egalarini  qo‗llab-quvvatlaydi.  Uning 
fikricha,  o‗z  yerida  ishlovchi  ko‗pchilik  dehqonlar  renta  to‗lashdan 
ozod, ular mustaqil va tashabbuskor, shuningdek, yollanma ishchilardan 
farqli ravishda haddan tashqari o‗z oilasini kengaytirishga moyil emas. 
J.S.  Mill  o‗zining  ijtimoiy  islohotlar  dasturida  «amaldagi 
individual  erkinlik  bilan  Yer  sharidagi  tabiiy  boyliklarga  egalik 
qilishning  umumiyligini  va  mehnat  daromadlarida  barchaning  baravar 
ishtirok  etishini  birlashtirish»ga  harakat  qildi.  Bunda  u  go‗yoki  bir-
biriga  qarshi  ikki  yo‗nalish:  iqtisodiy  erkinlik  prinsipi  bilan  ijtimoiy 
adolat  prinsipini  birlashtirmoqchi  bo‗lgandek  tuyuladi.  Ijtimoiy 
yo‗naltirilgan  bozor  iqtisodiyoti  tajribasi  buning  mumkin  ekanligini 
ko‗rsatib berdi. 


142 
 

Download 4,73 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   107   108   109   110   111   112   113   114   ...   271




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish