O„zbekiston respublikasi oliy va o„rta maxsus ta‟lim vazirligi toshkent davlat iqtisodiyot universiteti

8.2. Ehtiyojlar va turizmni moliyaviy ta‟minlash yo„nalishining tuzilishi  
Biror  tadbirkorlik  loyihasini  amalga  oshirishga  xarajatlarning  umumiy 
summasi  quyidagi  chiqimlarni  o„z  ichiga  oladi:  asosiy  va  aylanma  kapital 
(investitsiyalar)ni  shakllantirishga  ketadigan  sarflar,  ishlab  chiqarish  sarflari  va 
mahsulot o„tkazish sarflari. 
Asosiy kapital – 
turistik korxonani qurish, qayta ta‟mirlash va kengaytirishga, 
shuningdek  uni  zarur  jihozlar  va  infrastruktura  bilan  jihozlashga    ketadigan 
mablag„lardir.  
Asosiy  kapital  shuningdek  ishlab  chiqarish,  yangi  mahsulotni  tayyorlashga 
ketadign dastlabki va kapital xarajatlarni ham o„z ichiga oladi.  
Dastlabki xarajatlar
 quyidagilarga ketadigan mablag„lardir: 

 
yer  uchastkasini  va  turizm  ob‟ektlarini  rivojlantirish  uchun  rejada  nazarda 
tutilgan maydonchalarni tayyorlashga; 

 
zarur binolar va inshootlarni qurish (sotib olish)ga, jumladan ijaraga olingan 
binolar va xonalarni ta‟mirlash yoki qayta qurishga; 

 
materillar va asbob-uskunalarga; 

 
asosiy kapitalning ba‟zi sotib olingan qismi (yer uchastkasi, sanoat mulki va 
boshq.). 
Kapital  xarajatlar
  asosiy  faoliyatdan  oldingi  bosqichda  shakllanadigan 
xarajatlar bo„lib, quyidagilarga ketgan sarflarni o„z ichiga oladi: 
1) 
turistik firma yoki turistik ob‟ektni qayddan o„tkazish va tuzish, qimmatli 
qog„ozlar  emissiyasi  (prospetlar,  reklamalar,  ommaviy  axborot  vositalari  orqali 
e‟lonlar, komission va brokerlik operatsilari, aktsiyalar chiqarish va joylashtirish va 
b.)ga; 
2) 
dastlabki 
tadqiqotlarga 
(investitsiyadan 
oldingi, 
kon‟yunkturaviy, 
injenerlik  va  boshqa  tadqiqotlar,  loyiha-konstruktorlik  hujjatlari),  maslahatchilarga 

---

 
109 
mukofotlar,  qurilish-montaj  ishlarini  loyihalashtirish  va  unga  rahbarlik  qilishga, 
boshqa dastlabki xarajatlar; 
3) 
Firmaning  faoliyatiga  tayyorgarlik  ko„rish:  oylik  va  ijtimoiy  sug„urtaga 
pul  o„tkazishlar,  borib-kelish  xarajatlari,  vaqtinchalik  xonalar  ijarasiga,  kompyuter 
va  boshqa  vositalarga,  bo„lajak  faoliyatni  reklama  qilish  va  mahsulot  o„tkazish 
tarmog„ini  yaratishga,  kadrlar  tayyorlash  va  qayta  tayyorlash,  zayomlar  bo„yicha 
foizlar to„lashga ketgan sarflar; 
4) 
ob‟ektlarni  ekspluatatsiyaga  topshirishga  (ob‟ektni  faoliyatga  dastlabki 
tavyyorlaganligi  uchun  xodimlarga  ish  haqi,  ishlab  chiqarish  va  yordamchi 
materiallarning qiymati, yordamchi va boshqa vositalarga ketgan sarflar).