|
8-BO„LIM. TURIZMNI RIVOJLANTIRISHNI MOLIYAVIY
TA‟MINLASHNI REJALASHTIRISH
8.1. Turizmni rivojlantirishni moliyaviy ta‟minlash va uning rejalarni
bajarishdagi roli. Turizm sohasidagi investitsiya siyosati va strategiyasi
O„zbekiston Respublikasining «Turizm to„g„rsisida»gi qonuniga muvofiq,
ushbu sohadagi iqtisodiy faoliyat turizmning mavjud moddiy-texnika bazasidan
samarali foydalanish va yagisini yaratish, davlat byudjetiga valyuta tushumlarini
oshirish, aholining bandligini ta‟minlashaga va uning turli ehtiyojlarini
qondirishdan iborat. Shudan kelib chiqqan holda tadirkorlik faoliyatining har bir
sub‟ekti taqdim etayotgan loyihalarini mablag„ bilan ta‟minlashning potentsial
manbalarini va konkret ehtiyojlarni aniq belgilab olishi zarur. Bunda ular konkret
shart-sharoitlar bilan asoslab berishlari kerak.
Turizmni rivojlantirish yoki yangi turistik mahsulotlar ishlab chiqishni
moliyaviy ta‟minlashni rejalashtirayotganda birinchi navbatda quyidagilarga
ketadigan xarajatlar hisobga olinadi:
turistik xizmatlarni rivojlantirish va takomillashtirish bo„yicha konkret
(firma) loyihalari rejalarini texnik-iqtisodiy asoslab berish. TIAni, batafsil rejalar va
loyihalarni tayyorlash bo„yicha xarajatlarni quyidagilar o„z zimmasiga olishlari
mumkin: hukumat, viloyat, shahar, va tuman ma‟muriyati, bevosita firma va turistik
yo„nalishdagi muassasa;
umummilliy va mintaqaviy miqyoslarda, shuningdek, konkret zonalar va
rayonlarda turizmni rivojlantirish rejalarini amalga oshirish.
Moliyaviy rejalashtirish tegishli tadbirkorlik loyihasida nazarda tutilayotgan
xizmatlar va ehtiyojlarning har xil turlariga xarajatlarning amaldai davlat,
mintaqaviy va mahalliy me‟yorlari asosida amalga oshiriladi. Shuning uchun
loyihada oxir-oqibatda foydalilik rejalashtirilayotgan tadbirlarning hajmi, sifati,
tuzilishi va grafikasiga bog„liq ekanligini hisobga olgan holda ishlab chiqarish
chiqimlarini aniq va asoslanib hisoblab chiqish kerak.
107
Investitsiyalar va ishlab chiqarish chiqimlarining asosiy elementlari moliyaviy
rejaga kiritiladi. Bu investitsiyalar va xarajatlarning umumiy summasini hisoblab
chiqish, rejalashtirilgan tadbirlarning moliyaviy va iqtisodiy rentabelligini
aniqlashga imkon beradi.
Ehtimol tutilgan investitsiyalar (o„z investitsiyalari va tashqi investitsiyalar) va
o„ylab qo„yilgan rejalarni amalga oshirishga ketadigan iishlab chiqarish
chiqimlarining summasini chiqarishda ularni o„zlashtirish jadvali va mudatlariga
alohida e‟tibor qaratish lozim, chunki rejani amalga oshirish davrida naqd pullar
harakati va foydalarning rejalashtirilgan me‟yoriga katta ta‟sir ko„rsatadi.
Investitsiyalar ishlab chiqarish xarajatlarining hajmlarini, qoida tariqasida, naqd
pullar harakatini tahlil qilish natijalarini hisobga olgan holda yillik asosda
rejalashtirish zarur.
Turizmni rivojlantirish dasturlari va rejalarida tegishli investitsiya
strategiyalari har tomonlama asoslab beriladi. Ular real, niyat qilingan choralarni
amalga oshirishga mo„ljallangan bo„lishi kerak. Turistik faoliyatni investitsiyalash
jarayonida quyidagilarni amalga oshirishi zarur:
1)
milliy, mintaqaviy, mahalliy va firma dasturlari va rejalarida nazarda
tutilgan tadbirlarni amalga oshirishga investitsiyalarni yo„naltirish;
2)
ularni birinchi navbatda har tomonlama texnik-iqtisodiy asoslashga ega
bo„lgan rejalar va dasturlarga qo„yish;
3)
xorijiy valyutadagi rejalarni amalga oshirishga ketadigan xarajatlarni iloji
boricha kamaytirishni nazarda tutish;
4)
ichki, hamkorlikdagi va xorijiy investitsiyalarning manbalarini topish;
5)
ichki va tashqi turizmni rivojlantirish dasturlari va rejalarini bajarishda
huquqiy, soliq va ma‟muriy tuzilmalar tomonidan ko„rsatiladigan qo„llab-
quvvatlashlardan maksimal foydalanish;
6)
eng qisqa muddatlarda eng katta daromad olishga imkon beradigan eng
istiqbolli loyihalarga investitsiyalar qo„yish;
7)
tadbirkorlik loyihalarining dasturlari, rejalari va tadbirlari bajarilishining
muddatlari va sifatini nazorat qilish.
108
Turizm sohasidagi investitsiyalashning eng asoslangan strategiyasi eng kam
sarf qilib, eng ko„p foyda olishni ta‟minlashi kerak.
Do'stlaringiz bilan baham: |
