Oʻzbekiston respublikasi oliy va oʻrta maxsus ta’lim vazirligi toshkent

Investitsiyalash - bu kapitalni yaratish yoki kapital zaxirasini toʻldirish jarayonidir. Investitsiyalash deganda, yalpi va sof investitsiyalash tushuniladi.

Yalpi investitsiyalash - kapital zaxirasining umumiy oʻsishidir.

Qoplash - asosiy kapitalning ishdan chiqqan qismini almashtirish.

Sof investitsiya - yalpi investitsiyadan qoplash uchun sarflanadigan mablagʻni ajratgandan keyingi qolgan qismi.

Sof investitsiya = Yalpi investitsiya - Qoplash.

Agar yalpi investitsiya qoplashdan yuqori boʻlsa, sof investitsiya musbat boʻladi (bu holda kapital koʻpayadi va ishlab chiqarish kengayadi). Agar yalpi investitsiya qoplashdan kichik boʻlsa, sof investitsiya manfiy boʻladi (mavjud kapital kamayib boradi). Va nihoyat, yalpi kapital qoplashga teng boʻlsa, kapital hajmi oʻzgarmaydi (bu holda kapital oddiy takror ishlab chiqarilmaydi).

Qisqa muddatli loyihalarni (qisqa muddatli investitsiyalarni) tahlil qilganda kapitalning ichki oʻzini oqlash koeffitsiyenti ^r dan va ssuda foizi ⁱ dan foydalaniladi. Qisqa muddatli oraliqdagi investitsiyalarning (bir yillik oraliqdagi) chekli sof oqlashi ularning chekli ichki oqlash koeffitsiyentidan ssuda stavkasi foizini ayirish orqali aniqlanadi:

r  r  i,

^{bu erda} r <sup>- chekli sof qoplash;

r</sup> - chekli ichki qoplash;

ⁱ - ssuda stavkasi foizi.

Agar ^{r  i} boʻlsa, investitsiyadan olinadigan foyda maksimal boʻladi.

Faraz qilaylik, firma mandarin sotish bilan shugʻullanadi, deylik. Firma sotish quvvati turli boʻlgan doʻkonlarni qurmoqchi. Doʻkonlarni qurish uchun sarflanadigan kapital mablagʻlar, sotish uchun sarflanadigan xarajatlar quyidagi jadvalda keltirilgan (1-jadval). Ssuda foizi stavkasi 10 foiz boʻlsin.

1-jadval