Oʻzbekiston respublikasi oliy va oʻrta maxsus ta’lim vazirligi toshkent

S

APS = 100%

Yd

Bunda: APS (average propensity to saving) – jamgʻarmaga oʻrtacha moyillik.

Misol uchun, tasarrufidagi daromad darajasi 410 va 530 shartli birlikka va iste’mol darajalari 405 va 495 shartli birlikka teng boʻlgan holatlar uchun iste’molga oʻrtacha moyillikni hisoblaymiz, ya’ni:

ARS =(405 / 410) x 100 = 98, 78% yoki 0,98;

ARS = (495 / 530) x 100 = 93,39% yoki 0,93 ga teng.

Demak, bu misollardan koʻrinib turibdiki, tasarrufidagi daromadlar miqdori koʻpayib borishi bilan uning tarkibidagi iste’mol ulushi kamayib va aksincha jamgʻarma ulushi koʻpayib boradi. Bu holatni Keynsning “asosiy psixologik qonun”i bilan izohlash mumkin. “Mavjudligiga nafaqat aprior tasavvurlarga koʻra, bizning inson tabiatini bilishimizdan kelib chiqib, shuningdek, oʻtmish tajribasini sinchiklab oʻrganish asosida biz toʻliq ishonishimiz lozim boʻlgan asosiy psixologik qonun shundan iboratki kishilar daromadlari oʻsishi bilan, odatda, oʻz iste’mollarini oshirishga moyillar, ammo daromadlari oʻsgan darajada emas”^*.

Soliqlar toʻlangandan keyin qolgan daromadning bir qismi iste’mol qilinadi, ikkinchi qismi esa jamgʻariladi, shu tufayli ham iste’molga va jamgʻarishga oʻrtacha moyillik yigʻindisi 100% ga yoki koeffitsiyent koʻrinishda 1 ga teng: ARS + ARS = 100% yoki 1.

Uy xoʻjaliklari tasarrufidagi daromadlarining oʻsgan qismini yo iste’mol qiladi, yoki jamgʻaradi.

Iste’moldagi oʻzgarishlarning shu oʻzgarishni keltirib chiqargan tasarrufidagi daromad oʻzgarishdagi ulushi iste’molga chegaralangan moyillik deyiladi.