Oʻzbekiston respublikasi oliy va oʻrta maxsus ta’lim vazirligi toshkent

Er narxi. Er narxi er rentasini kapitalizatsiya qilish yordamida aniqlanadi. Faraz qilaylik, ma’lum bir er uchastkasi oʻlchami er egasiga bir yilda P renta (soʻmda) keltirsin. Er qiymatini aniqlashda er egasi uchun alternativ qiymatdan foydalaniladi. Er narxi shunday pul miqdoriga tengki, agar uni bankga qoʻysak, undan olinadigan foyda ushbu erdan olinadigan foydaga teng boʻlsa. Demak, er narxi kelajakda olinadigan er rentasining diskontirlangan (keltirilgan) qiymatiga teng:

 _Pk

^{Påð  }1 i^{k .}


k 1
Er narxi - bu kapitalni muddatsiz qoʻyish demakdir.

^Agar k   ^boʻlsa,

1

1 i^{ k}

^{ 0,} u holda

bu erda ^P_k - k - yil rentasi;

^PЊр

_

 _

k 1

P_k

1 i^k

 ^P ,

i

ⁱ - ssudaning bozor foiz stavkasi.

Agar renta 1000 soʻm boʻlsa, ssudaning bozor foiz stavkasi 5%

^{boʻlsa, erning narxi} P

 ¹⁰⁰⁰  ¹⁰⁰⁰⁰⁰  20000 ^soʻm

boʻladi.

^åð 5% 5

Haqiqatdan qaraganda renta ijarachining er egasiga toʻlaydigan ijara haqining bir qismi hisoblanadi. Ijara haqi tarkibiga rentadan tashqari er ustidagi inshootlarning amortizatsiyasi hamda erga qoʻyilgan kapital foizi kiradi. Er egasi er ustiga qandaydir qurilish qilgan boʻlsa yoki inshootlar qurgan boʻlsa, ularning qiymatini qoplashi kerak, xuddi shunday, agar kapital sarflagan boʻlsa, ushbu kapitalga foiz olishi kerak. Er egasi ushbu kapitalni bankga qoʻyib foiz olishi mumkin edi.

Misol 1. Fermer xoʻjaligida bugʻdoy etishtirish funksiyasi quyidagi koʻrinishga ega: Q  400 x  2  x² .

^Q - bugʻdoy ishlab chiarish hajmi er maydoni x ga bogʻliq. Bir tsentner bugʻdoyning narxi 20 soʻm. Agar fermerning er maydoni 30 gektar boʻlsa, u er egasiga qancha miqdorda renta toʻlaydi? Agar foiz stavkasi bir yilda 10% boʻlsa, bir gektar er narxi necha soʻmga teng boʻladi?

Echish. Ma’lumki, raqobatlashgan bozorda resurs (ya’ni, er) narxi uning pulda ifodalangan chekli mahsulotiga teng, ya’ni

^dQ  MP

 400  4  X .

dX ^x

Erning puldagi chekli mahsuloti:

MRP  8000  80 X .

Er maydoni 30 gektar boʻlgani uchun

^{MRP  8000  80 X  8000  80 30  8000  2400  5600} soʻm.

Demak, fermer har bir gektar er uchun 5600 soʻm renta toʻlaydi. Fermerning umumiy daromadi:

R  400  X  2  X ²  20  204000 .

Er narxi=ijara toʻlovlari/Foiz stavkasi=5600/0,1=56000 soʻm bir gektari uchun.