O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi toshkent moliya instituti

(Kadri) Jismoniy shaxslar ma’lumotlar bazasi mo’ljallangan. 
Aniq mansab bilan bog’liq bo’lgan axborotlarni saqlash uchun (tashkilot, bo’lim, 
mansab,  tabel  raqami)  menyu  Kadrlar  (Kadri)  -  Tashkilot  xodimlari  ma’lumotlar 
bazasi  mo’ljallangan.  Bevosita  ma’lumotlar  bazasidan  Xodimni  ishga  qabul  qilish 
bo’yicha T-1 shakldagi buyruqni pechat qilish mumkin. 
 
Xodimni  ishga  qabul  qilish  uchun  menyu  Kadrlar  (Kadri)  –  Ishga  qabul 
qilish 
 

---

67 
 
4.2. Ish haqi hisobi uchun hujjatlar. Mehnat va fuqarolik-huquqiy 
shartnomasi 
Xodimni  ishga  qabul  qilish  mehnat  shartnomasi  va  buyruq  bilan 
rasmiylashtiriladi. 
Korxonada  xodimlarning  shtat  jadvali  ishlab  chiqiladi  va  tasdiqlanadi.  Unda 
xodimlarning okladining miqdori va mansablar ro’yxati bo’ladi. 
Har  bir  xodimga  buxgalteriyada  kartochka  ochiladi  va  har  oyda  unga 
hisoblangan ish haqi summasi yozib boriladi. 
Xodimning ish haqi asosiy va qo’shimcha ish haqidan iboratdir. 
Asosiy  ish  haqi  deb,  bajargan  ishi  uchun  hisoblangan  ish  haqi,  tarif  stavkasi, 
oklad,  mukofot,  normal  mehnat  sharoitining  buzilishi  natijasida  to’lanadigan 
qo’shimcha to’lovlar, kechki vaqtlarda ishlagani uchun haq, korxona aybi bilan bekor 
turib qolishlar va boshqalarga aytiladi. 
Qo’shimcha  ish  haqi  deb,  ishlamagan  vaqtlarida  qonunchilikka  nazarda  tutilgan 
paytlarda  to’lanadigan  to’lovlar  tushiniladi.  Ularga  navbatdagi  mehnat  ta’tili, 
emizdirish uchun tanaffuslar, davlat va jamoat ishlarini bajarish uchun ketgan vaqtlar, 
va boshqalar kiradi. 
Mehnatga haq to’lashning ishbay va vaqtbay shakllari mavjud. 
Ishbay  ish  haqisi  xodim  tomonidan  ishlab  chiqarilgan  mahsulotning  miqdori, 
sifati,  malakasi  va  sarf  qilingan  vaqtlari  hisobga  olinib  to’lanadigan/hisoblanadigan 
ish haqiga aytiladi. 
Vaqtbay ish haqisi xodim tomonidan sarf qilingan vaqtlari va malakasi hisobga 
olinib to’lanadigan/hisoblanadigan ish haqiga aytiladi. 
Qo’shimcha  to’lovlar  -    kompensatsiya  tusidagi  va  ish  me’yori  hamda  mehnat 
sharoitlariga bog’liq bo’lgan xodimlar foydasiga beriladigan to’lovlardir. 
Tungi vaqtdagi ish uchun ko’shimcha to’lov – soat 22.00 dan to soat 6.00 gacha 
bo’lgan vaqt tungi vaqt hisoblanadi (MK 122 moddasi). Hiilador ayollar va o’n to’rt 
yoshga  to’lmagan  bolasi  bor  ayollar,  18  yoshga  to’lmagan  shaxslar  va  boshqa 
shaxslarga qo’yilmaydi. 
 
 
 
 

---

Tungi vaqtdagi barcha ish korxonadagi birlamchi hujjatlarda rasmiylashtiriladi va 
tungi vaqtdagi ishning har bir soati uchun kamida 1.5 baravar miqdorda haq to’lanadi 
(MK 158 modda). 
Ish vaqtidan tashqari ish uchun qo’shimcha to’lovlar – xodim uchun belgilangan 
kundalik  ish  muddatidan  tashqari  ishlash  ash  vaqtidan  tashqari  ish  deb  hisoblanadi. 
Bunda  ishlar,  xodim  o’z  asosiy  ishini  yoki  o’z  vazifasi  doirasidan  tashqari  ishni 
bajarganidan qat’i nazar ish vaqtidan tashqari ish deb hisoblanadi. Unga kamida ikki 
hissa miqdorida haq to’lanadi (MK 157 modda). 
Bayram kunlaridagi ishlar uchun kamida ikki hissa miqdorida haq to’lanadi. 
Asosiy ish bilan bir qatorda boshqa kasb bo’yicha qo’shimcha ishlarni bajarish 
bir  necha  kasbda  ishlaganlik  deb  ataladi.  Mehnat  kodeksida  bir  necha  kasbda 
ishlaganlik  yoki  xizmat  ko’rsatish  doirasi  kengayligi  uchun  ustamalar  miqdoriga 
nisbatan hech qanday cheklashlar qo’llanilmagan. 
Ko’p  yil  ishlaganlik  uchun  taqdirlash,  qoidagi  ko’ra,  ayrim  tashkilotlarda 
xodimlarning uzoq muddat mehnatini rag’batlantirish maqsadida belgilanadi. 
Mukofotlash  tizimi  xodimlarga  topshiriqlar  va  shartnomaviy  majburiyatlarini 
bajarishdan  moddiy  manfaatdorligini  oshirish,  ishlab  chiqarish  samaradorligi  va  ish 
sifatini  oshirish  maqsadida  o’z  asosiy  ish  haqlaridan  tashqari  qo’shimcha  pul 
summalarini to’lashni nazarda tutadi. 
Maqsad 
Mukofotlash ko’rsatkichlari 
Mehnat  unumdorligining 
o’sishini rag’batlantirish 
a) mahsulot ishlab chiqarishning o’sishi; 
b) mehnat hajsining pasayishi; 
v)  berilgan  ish  hajmining  belgilangan  muddatda  kamroq 
son bilan bajarilishi va boshqalar. 
Mahsulot 
sifatini 
yaxshilash 
rag’batlantirish 
a)  umumiy  ishlab  chiqarish  hajmida  yuqori  sifatli 
mahsulot salmog’i oshirish; 
b) ishlab chiqarilayotgan mahsulotda standartlar va texnik 
shartlarga rioya qilish; 
v) yaroqsiz mahsulotni kamaytirish va boshqalar. 
Yangi 
texnika, 
texnologiyani 
o’zlashtirishni 
rag’batlantirish 
a)  asbob-uskunalarni  ish  bilan  band  etish  koeffitsientini 
oshirish; 
b) asbob-uskunadan foydalanish xarajatlarini kamaytirish; 
v)  yangi  ilg’or  texnologiyani  o’zlashtirish  muddatlarini 
qisqartirish. 
Moddiy  sarf-xarajatlarni 
kamaytirishni 
rag’batlantirish 
a) xomashyoni tejash; 
b) yoqilg’i-energetika resurslarini tejash; 
v) chiqindilar, talofatlar va boshqalarni kamaytirish