O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi toshkent moliya instituti

Ishchi hodimlarning savdosi. Ko`pgina sotilgan tovarlarni aniqlash mobaynida 
katta  miqdordagi  detallar  ma`lumotlar  bazasiga  tushadi.  Ko`pgina  kvaqt  va 
harakatlardan  tashqari,idora  xizmatchisining  ko`pgina  xatoliklar  va  noto`g`ri 
jo`natishlarga olib keladi. 
Omborxona  xodimlari.  Mahsulot  olish  va  joylashuv  vaqtidagi  jo`natuvlar 
paytida  har hil vaziyatlar bo`lishi mumkin va jo`natuvdagi hatoliklar yuz beradi. 
3.Hisob  hodimlari.  Hisobchi  lavozimidagi  hodimlar  yordamchi  fayllardan 
foydalangan  holda  ko`pgina  vaqti  ketib  qoladi  hisob  kitob  qilishiga.  Ushbu  jarayon 
sekin kechib ,hato kiritilgan hisoblar soni oddiy holatga aylanib qoladi. 
Kodlashtirilgan tizim  
Ushbu  muammo  o`z  yechimini  topishi  mumkin,yoki  ushbu  muammoning 
ma`lum  darajada  kodlashtirishda  foydalangan  holda  havfning    tushishiga  sabab 
bo`lishi  ,    inventorizatsiya  va    yordamchi  hisoblarni  har  birini  namoyish  qilishi 
mumkin.Faraz  qilaylik,avvalgi  misolimizda    tovar  inventorizatsyasiga  896  raqamli 
kodi  kiritilsin,  va  APning  yordamchi    hisobini  kodini  321  deylik.  Jurnalning 
kodlangan versiyasi  avvalgi jurnalning boshida judayam ossonlashishi mumkin : 
            Hisob                                   debit                              kredit 
            896                                       1.000 
           321                                                                             1.000 
Ushbu  detallashgan  ma`lumotni  inventorizatsiya  va  yetkazib  beruvchi 
to`g`risida  maslahat  berish  tashkilot  uchun  hech  qanday  qiziqish  uyg`otmaydi. 
Ko`rinib  turganidek  ,ushbu  faktlar  ma`lumotnoma  fayllarida  saqlanadi  va  ro`yxatni 
ma`lum  qismini  to`g`irlash,kataloglar  ,hom  ashyoning    hisob  raqami  va 
ma`lumotlarni  jo`natish    maqsadida  foydalaniladi.  Ushbu  misolda  keltirilganidek  
detallarni  o`z  ichiga  olish  jarayonida  ,tranzaksiya  vazifasi  jarayonida    tartibsizlik 
yuzaga 
keladi 
va 
ushbu 
jarayondan 
chiqa 
olmaydi.AIS 
ma`lumotlarini 
kodlashtirishning boshqa foydalanuvi bular: 
1.Xar  hil  ahborotning  qisqa  namoishi  keyinchalik  boshqarib  bo`lmaydigan 
vaziyatlarga olib kelishi mumkin. 
2.Tranzaksiyalarning bajarilishi jarayonida  hisob kitobni talab qiladi. 
3.Noyob tranzaksiyalarni va fayllardagi hisoblarni tekshirish. 
4.Auditorlik  funksiyasini  qo`llab  quvvatlagan  holda  samarali  auditorlikni 
yo`lga qo`yish. 
Ushbu  suhbat  shuni  ko`rsatadiki  kodlashtirish  tehnikasini    ko`p  holatlarda 
foydalanish  ushbu tadqiqotning yaxshi va yomon taraflarini ko`rsatib beradi. 
Raqamli va alfavit kodlashtirish shemasi 
Kelgusi kodlashtirish 
Ushbu  nomda  nazarda  tutilganidek,  kelasi  kodlashtirish    narsaning  kelasi 
tartibini  namoyon qiladi(o`sish va tushish).Kelgusi kodlashtirishning umumiy arizasi 
sifatida  ma`lumotlarni  oldindan  hisoblash  imkoniyatiga  ega.Har  bir  nusxalangan 
hujjat  alohida  kod raqamiga  ega.   Ushbu raqam  tranzaksion  raqam  sifatida  yuzaga 
keladi qaysiki tizimni har bir tranzaksiyasini kuzatish va har bir yo`qolgan yoki ketma 
ketligi buzilgan hujjatlarni aniqlashni o`z ichiga oladi. Raqamli hujjatlar bir vaqtda 
ajratiladi va kelgusi raqamlar kiritilganidan so`ng kompyuterda ko`rinadi. 

---

61 
 
Afzalligi.kelgusi  kodlashtirish  tranzaksiyalar  paketini  bitimini  qo`llab