O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi toshkent moliya instituti

                Haqiqiy  vaqtdagi  ma`lumotlarni  yig`gan  holda  paketlarga  ishlov 
berish. 
Mashhur  ma`lumotga  ishlov  beruvchi  yondashuvlardan  biri  hisoblanib  ,katta 
operatsiyalar  uchun  mo`ljallangan    elektron  tranzaksion  ma`lumotlar  manbasi 
mavjud 
bo`lgan 
holda 
ilib 
oladigan 
dastur 
hisoblanadi.Ma`lumotlarni 
foydalanuvchilarga  tarqatishi,ma`lum  bir  tranzaksion  hatolar  bartaraf  etiladi  yoki 
aniqlanib  manbasi to`g`irlanadi.Natijada tranzaksion  fayllar  ushbu tizim  yordamida 
ko`pgina  hatolardan  halos  etiladi.  Tranzaksion  fayllar  keyinchalik  paket  jarayonida 
tezkor  samaradorlikga  erishish  uchun  ishlov  beriladi.2-31  jadvalda  univermaglarda 
foydalaniladigan  ossonlashtirilgan  savdo  tizimi  ko`rstilgan  .Ushbu  jarayondagi 
asosiy bosqichlar bular: 

  Univermag  hodimi  mijozning  xarid  qilgan  tovar  va  maxsulotlarini    va 
mijozning hisobini kiritadi. 

  Ushbu  tizim  mijozning  credit  qoldig`ini  va  mijoz  yozuvlarini(sho`ba 
korhonasining  hisob  debitorlik  fayllari)    tekshiradi    va  umumiy  savdoni  aks 
ettirishi uchun mijozning hisob –kitob balansini  yangilaydi. 

  Keyingi  bosqichda  esa  inventorizatsiya  yozuvidagi  (inventorizatsiya  sho`ba 
fayllari)inventorizatsiyada  kamaytrishni  aks  ettiradi.Ushbu  tizim  hozirgi 
kungacha  bo`lgan  ma`lumotlarni  boshqa  ishchilar  uchun  inventorizatsiya 
imkoniyatini beradi. 

  Savdo  sotiq  yozuvlari  keyingi  bosqichda  savdo  tartibi  fayllariga  qo`shiladi 
(tranzaksion  fayl),paket  tizimidagi  biznes  kunining  oxirida  ishlov  beriladi. 
Paket  jarayoni  har  bir  tranzaksiyalarni  savdo  sotiq  jurnaliga  yozib  oladi  va  
umumiy hisob kitoblarni yangilaydi. 
Harid  jurnali  va  umumiy  buxgalteriya  hisobini  paket  turida  ishlov 
berilayotganiga  hayron  bo`layotgan  bo`lsangiz  kerak.Nima  uchun  sho`ba  hisobini 
haqiqiy  vaqtda  yangilash  kerak  emas?Bu  savolga  javob  esa  quyidagicha:  tezkor 
samaradorlikka erihish uchun.Ushbu jarayonni siz bilan ko`rib chiqamiz. 
Biror  bir  korxona  2-31  jadvalda  ko`rsatilgan  savdo  tartib  tizimini  bir  vaqtda 
yuzlab mijozlarning katta qismiga xizmat qila oladi deb  faraz qilaylik .Hamda faraz 
qilamiz 500 ta savdo terminallari har bir bo`limga taqsimlab chiqilgan. 
Mijozning har bir savdosi quyidagi 6 ta yozuvlarga ham ta`sir ko`rsatadi: 

 
Mijozning debitorlik hisobiga (ikkinchi darajali-yagona) 

 
Inventarizatsiya elementiga (ikkinchi darajali- deyarli yagona) 

---


 
Inventorizatsiya nazorati (GL-umumiy) 

 
Debitorlik hisobi nazorati(GL-umumiy) 

 
Xarid qilingan mahsulot(GL-umumiy) 
Hisob ma`lumotlarini yaxshi holatda saqlab turish uchun ushbu yozuv tizimga 
kiritilgandan  so`ng,  tizim  ushbu  ma`lumotlarni  yopib  qo`yadi  va  ushbu  jarayon 
yakunlanmagunicha  foydalanuvchiga  ma`lumotlar  ko`rsatilmaydi.Ushbu  yozuvlar 
misol  sifatida  qayd  qilinib  ,ma`lumotlarni  vaqtinchalik  yopib  qo`yish  qoidasi 
faqatgina ushbu tizimdan foydalanuvchi shaxsgagina amal qilishini yodda tuting. 
Mijozning  debitorlik  hisobi  ikkilamchi  yozuvga  tushish  jarayonida  ,ushbu 
tizimning  boshqa  foydalanuvchilariga  ma`lumotlar  ochiq  bo`ladi.Har  bir 
foydalanuvchi    faqatgina  o`zining  kiritgan  ma`lumotlariga  ko`rish  imkoniyatiga  ega