O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi toshkent moliya instituti

aloqalar  buxgalteriya  hisobining  ayrim  vazifalari,  majmualari  va  uchastkalarining 
axborotli  o’zaro  hamkorliklarini;  tashqi  aloqalar  —  boshqaruvning  o’zga 
vazifalarini  amalga  oshiruvchi  boshqa  bo’linmalari  hamda  tashqi  tashkilotlar  bilan 
o’zaro hamkorligini aks ettiradi. 
Quyidagi  1-rasmda  zamonaviy  buxgalterning  ish  joyini  avtomatlashtirilgan 
axborot tizimlari (AAT) va avtomatlashtirilgan axborot texnologiyalari (AATexlariga 
asoslangan holda tashkil qilinish tamoyili keltirilgan. 
Hisob  vazifalari  majmualarining  o’zaro  bog’lanishi  buxgalteriya  hisobi 
uslubiyotining  o’ziga,  schyotlarni  olib  borish  va  provodkalarni  bajarish  tizimiga 
kiritilgan, bu erda har bir xo’jalik operatsiyasi ikki marta: bittasi schyotning kreditida 
va  boshqasi  debetida  aks  ettiriladi.  Hisob  vazifalari  majmuasining  axborotli  aloqasi 
mashina dasturining asosiga kiritilgan ishlab chiqarishning uch bosqichini farqlashga 
imkon  beradi.  Birinchi  bosqichda  birlamchi  hisob,  birlamchi  hujjatlarni  tuzish, 
ularni  ishlab  chiqarish  va  hisobning  har  bir  uchastkasi  bo’yicha  tahliliy  hisobning 
qaydnomalari tuzilishi bajariladi (masalan, ish haqi hisobi bo’yicha hisoblash to’lov 

---

hujjatlari,  qo’shib  hisoblangan  va  ushlab  qolingan  ish  haqining  to’plamlari  va 
boshqalar tuziladi).  
 
Ishlab  chiqishning  ikkinchi  bosqichi  provodkalarni  tuzish,  ularni  tahliliy  va 
sintetik hisobning turli registrlari, schyotlarning tartib raqamlari bo’yicha qayd daftari 
orderlariga  joylashtirishdan  iborat  bo’ladi.  Kompyuterli  ishlab  chiqish  har  bir 
uchastka  echimini  tugashi  bo’yicha  provodkani  shakllantirib,  bu  jarayonlarni  to’liq 
avtomatlashtirishga imkon beradi. 
Ishlab  chiqishning  uchinchi  bosqichida  yig’ma  sintetik  hisobni:  asosiy 
kitobning  schyotlari  bo’yicha  hisobot  saldo  qaydnomalari  va  moliyaviy  hisobotning 
shakllarini  tuzishdan  iborat  bo’ladi,  bu  «Provodka-Asosiy  kitob-Balans»  mashina 
dasturining asosiy moduli tomonidan ta’minlanadi.