O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi toshkent davlat sharqshunoslik instituti

Xarajatlar 

Ma’lumot 

Masalan 

Doimiy 

FC 

(Fixed costs) 

Ishlab  chiqarish  hajmiga 

bog‘liq bo‘lmagan xarajatlar 

1000 shartli birlik. 

O‘zgaruvchan 

VC (Variable costs) 

Ishlab  chiqarish  hajmiga 

bog‘liq holda 

1400 

sh.b. 

(5ta 

buyum) 

Umumiy 

TC 

(Total costs) 

Ishlab 

chiqarishning 

doimiy 

va 

o‘zgaruvchan 

summasi 

1000+1400=2400 

sh.b. 

O‘rtacha 

Umumiy 

ATC(Average 

Total costs) 

 

Ishlab 

chiqarishning 

mahsulot birligigaxarajatlari 

2400:5=480 sh.b. 

Chegaraviy 

(marjinal) 

MS 

(Marginal 

costs) 

 

Har 

qaysi 

yangi 

mahsulot birligini 

ishlab 

chiqarishda 

umumiy 

xarajatlarning ortishi 

 

5-mahsulot – 2400 

6-mahsulot – 3000 

600 

sh.b 

Nazorat savollari 

1. 

Tadbirkorlik faoliyatiga ta’rif bering.  

2. 

Biznesning tashkiliy shakllari nimalardan iborat?  

3. 

Ishlab chiqarish xarajatlari va ularning turlari qaysilar? 

4. 

Buxgalterlik va iqtisodiy xarajatlar o’rtasidagi farqlar 

5. 

Ishlab  chiqarishning  qisqa  muddatli  xarajatlariga  qaysi  xarajatlar 

kiradi? 

6. 

Tadbirkor,  tadbirkorlik,  firma,  ishlab  chiqarish  tushunchalarining 

o’zaro bog’liqligi. 

7. 

Korxona (firma) xarajatlarining tasnifi. 

Mustaqil ta’lim uchun savol va topshiriqlar 

1. 

Xususiy  tadbirkorlik  firmasi,  mas’uliyati  cheklanmagan  jamiyat, 

mas’uliyati  cheklangan  jamiyat,  kooperativlar,  korporatsiya,  foyda  olmaydigan 

tashkilotlarni tavsiflang.(O’zbekiston va o’rganilayotgan mamlakatlar misolida). 

2. 

Xarajatlarni  ortib  borishiga  ta’sir  etuvchi  asosiy  omillar.(Jahon 

tajribasi asosida). 

Tavsiya etiladigan adabiyotlar 

 Pindayk  Robert.  Mikroiqtisod:  Inglizchadan  qisqartirib  tarjima  qilingan/ 

Pindayk Robert, Rubinfeld Daniel. – T.; 2002. 

1. 

Курс  микроэкономики:  учебник  /  Р.М.  Нуреев.-  2-е  изд.,  изм.  – 

М.:Норма : Инфра-М, 2010. -576 с. 

2. 

Сборник  задач  по  микроэкономике.  К  «Курсу  микроэкономике» 

Р.М.Нуреева. – М.: Норма, 2008. – 432 с.  

3. 

Egamberdiev E. Mikroiqtisodiyot. O‘quv qo‘llanma. T.: 2005 y.  

Q

TC

ATC



---

4. 

Экoнoмическaя теoрия: учебник / И.К. Стaнкoвскaя, И.A. Стрелец.- 5-

е изд., перерaб. и дoп.–М.:Эксмo, 2010.- 480 стр.- (Пoлный курс MBA) 

 

5. 

Мэнкью  Н.Г.  Принципы  микроэкономики:  учебник.  4-е  изд.  /Пер.  с 

англ. – СПб.: Питер, 2009. – 592 с. 

6. 

To‘xliev  N.,  Xaqberdiev  Q.,  Ermamatov  Sh.,  Xolmatov  N.  O‘zbekiston 

iqtisodiyoti asoslari. O‘quv qo‘llanma. T. O‘zME. 2004, 280 b.  

7. 

To‘xliev N., Xaqberdiev Q., Ermamatov Sh., Xolmatov N. Iqtisodiy bilim 

asoslari. Qo‘llanma. T. O‘zME. 2004, 96 b.  

8. 

О.  Атамирзаев,  Н.Тухлиев.  Узбекистан,  природа,  население, 

экономика. Т. ЎзМЕ. 2009, 240 б. 

9. 

Abulqosimov  H.P.,  Shodmonov  Sh.Sh.  –  Iqtisodiy  bilim  asoslari.  O’quv 

qo’llanma. T., Akademiya, 2010. 

10. 

O’zbekiston  Respublikasi  Oliy  Majlisi  Qonunchilik  palatasi  va 

Senatining  2010  yil  12  noyabrdagi  qo’shma  majlisidagi  “Mamlakatimizda 

demokratik islohotlarni yanada chuqurlashtish va fuqarolik jamiyatini rivojlantirish 

konsepsiyasi” mavzusidagi maruzasini o’rganish bo’yicha o’quv-uslubiy majmua. 

Toshkent: ”Iqtisodiyot” nashriyoti, 2010.- 281 bet 

 

---