O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi toshkent davlat sharqshunoslik instituti

samarasi.  

Talab  xajmining  o‘zgarishi  –  tahlil  qilinayotgan  tovarning  boshqa 

parametrlari o‘zgarmagan xolatida, hajmining o‘zgarishidir.  

Talabning o‘zgarishi -  bir yoki bir necha narxga bog‘liq bo‘lmagan omillar 

o‘zgarishi natijasida talabning o‘zgarishi. 

 Talabning  narxga  bog‘liq  bo‘lmagan  muhim  omillariga  quyidagilarni 

kiritish mumkin: 

1. Iste’molchilarning xohish va istaklari; 

2. Iste’molchilarning daromadlari; 

3. Iste’molchilarning soni; 

4. Boshqa tovarlarga bo‘lgan narxlar; 

5. Yaqin kelajakdagi iqtisodiy o‘zgarishlar.  

Bularga  mos  ravishda  tovarni  ham  shartli  ravishda  quyidagilarga  ajratish 

mumkin: 

1. 

Neytral  tovarlar  –  asosiy  tovarga  nisbatan  kam  darajada  ta’sir 

ko‘rsatuvchi tovarlar. Masalan choy. 

2. 

O‘rnini  bosuvchi  tovarlar  –  asosiy  tovarga  raqobatbardosh  bo‘lgan  

tovarlar. Masalan: kofe o‘rniga choy. 

3. 

To‘ldiruvchi  xarakterdagi  tovarlar  –  asosiy  tovarni  to‘ldiruvchi 

tovarlar. Masalan: choy va kofeni to‘ldiruvchi shakar.  

Insonlarning  xaridiga  ta’sir  etuvchi  omillarga  qarab,  bozor  talabini 

quyidagilarga ajratish mumkin: 

- 

funksional  talab,  tovarning  iste’molchilik  sifatlarini  taqozo  etuvchi 

talab 

- 

nofunksional  talab,  iste’molchilik  xarakteristikalaridan  tashqari, 

boshqa omillarni ham taqozo etuvchi talab.  

---