O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi toshkent farmatsevtika instituti “Biotexnologiya” kafedrasi

Takrorlash uchun savollar

1. 
   Platifillin gidrotartrat olish texnologiyasi
   
2. 
   Paxikarpin gidroyodid olish texnologiyasi
   

8-ma’ruza

Mavzu: Sitizin, efedrin gidroxlorid, morfin olish texnologiyalari va ishlatilishi

R eja : 1. Sitizin texnologiyasi

2.Efedrin gidroxlorid texnologiyasi

3. Morfin texnologiyasi

Efedrin gidroxlorid olish texnologiyasi

Efedrin gidroxlorid rangsiz yoki oq kukun, hidsiz, achchiq ta’mli. Suvda oson eriydi, 95⁰S spirtda eriydi, efirda erimaydi. Efedrin gidroxlorid nafas yo‘llari markazini qo‘zg‘atuvchi, bronxlarni kengaytiradi, qon bosimni oshiradi. Markaziy nerv tizimini qo‘zg‘atadi. CHiqarilishi shakli kukun, tabletka, in’eksiya uchun eritma.

Efedrin gidroxlorid ishlab chiqarishda qizilcha efedra – Ephedra equisefina Bunge, o‘simligi hom ashyo sifatida ishlatiladi. Ushbu o‘simlik Qozog‘iston, Qirg‘iziston va O‘zbekistonda tayyorlanadi.

Alkaloidlarni xom ashyodan ekstraksiyalash.

Butun holdagi qizilchani diskli tegirmonda 5-10 mm gacha maydalaniladi. Ekstraksiyadan oldin diffuzorga joylangan mahsulotni bug‘latiladi (o‘tkir bug‘ bilan). So‘ngra avvalgi diffuzordan qilgan sharbat bilan to‘ldiriladi. Aralashtirish natijasida diffuzordan diffuzorga sharbatlar katalizator orqali 85—90⁰S da quritilgan holatda o‘tadi. 1 soatlik tindirishdan keyin quyuq sharbat boshlang‘ich diffuzordan keyingi jarayonga o‘tadi.

Bosqichda chiqish 82,9%.

Alkaloidlarni suvli sharbatdan kerosin bilan ekstraksiyasi.

Yig‘gichda sharbatga ma’lum miqdorda osh tuzi qo‘shiladi va 1 soat davomida aralashtiriladi. Aralashtirishni davom ettirgan holda sharbatni 42% uyuvchi natriyning suvli eritmasi bilan ishqorlatiriladi. So‘ngra, aralashtiriladi 65-70⁰da. Alkaloidlarni 65-70⁰ da qizdirilgan kerosin bilan ishlov beriladi, bunda suvli ishqoriy sharbat to‘liq ajraladi. Kerosinli ekstraktdan alkaloidlarni 10% sulfat kislota eritmasi qarama-qarshi oqim bo‘yicha kerosinli ekstrakt ajratiladi.

Psevdoefedrin ajratilishi

Alkaloidlarni sulfat kislotali eritmalarini aralashtirishli va qobiqli ekstraktorga joylashtiriladi va eritma 42% uyuvchi natriyning eritmasi bilan ishqorlantiriladi. So‘ngra ma’lum miqdorda natriy sirkasi va ortofosfor kislota va faollashgan qo‘shib 5 minut davomida qaynatilib aralashtiriladi. Qaynoq eritma bo‘z va qog‘oz filtr orqali nutch filtrda filtrlanadi. Filtrdagi ko‘mirni qaynoq suv bilan yuviladi va asosiy filtratga qo‘shiladi. Filtratni 25⁰ gacha sovutiladi va 25% ammiak eritmasining ishqoriy muhit bo‘lguncha qo‘shiladi.