Oʻzbekiston respublikasi oliy va oʻrta maxsus ta’lim vazirligi toshkent moliya instituti

Hujjatlashtirish deganda biror kimsa yoki narsa haqidagi fikrni yozib, hujjat 

holiga keltirish, rasmiylashtirish tushuniladi. 

---

397 

 

Ish  yuritish  -  bu  korxonalarning  o`z  funksiya  va  vazifalarini  bajarish 

davomida hujjatlar ustida olib boradigan ish usullari va jarayonlari majmuasidir. Bu 

jarayon Hujjatlashtirish, ular ustida ishlash usullarini o`z ichiga oladi. 

Ishlab  chiqarishni  boshqarishda  foydalaniladigan  axborotlarning  eng  muhim 

shakli-  bu  yozma  axborot  ,  ya’ni  Hujjatdir.  Hujjatli  axborot  ishlab  chiqarishni 

boshqarishning  barcha  jarayonlariga  singib  ketadi.  Hujjatlarsiz  boshqarishning 

bironta  ham  funksiyasi  muvaffaqiyatli  amalga  oshmaydi.  Barcha  boshqarish 

xodimlari    u  yoki  bu  tarzda  Hujjatli  axborotni  qayta  ishlashda  band  bo`ladilar. 

Mutaxassislarning  anchagina  qismi  (biznes  rejani  tuzuvchilar,  iqtisodchilar, 

buxgalterlar,  statistlar,  konstruktor-injenerlar,  kotibalar  va  hokazolar)  uchun  esa  bu 

ish ular mehnatining asosiy mazmunini tashkil etadi.  

Hujjatlashtirish va ish yuritishning ahamiyati ikkita omil bilan belgilanadi. 

Birinchidan,  boshqaruv  mehnatining  umumiy  xajmida  ish  yuritish 

operatsiyalarining  salmo¨i  katta  bo`lib,  30-60  foizgacha  etadi.  Yirik  va  o`rta 

korxonalarni  boshqarish  jarayonida  minglab  xilma-?il  Hujjatlardan  foydalaniladi. 

Ishlab  chiqarishga  oid  operatsiyalarning  aksariyati  Hujjatlashtirish  yordamida 

boshlanadi,  amalga  oshiriladi,  nazorat  qilinadi,  tartibga  solinadi  va  nihoyasiga 

etkaziladi. 

Ikkinchidan,  ish  yuritishning  ahamiyati  korxonaning  texnik-iqtisodiy 

ko`rsatkichlariga,  tezkorlikka,  boshqaruv  xodimining  mehnatiga,  madaniyatiga, 

tejamkorligiga va hokazolarga uning bevosita ta’sir o`tkazishi bilan belgilanadi. 

Ish  yuritish  ijroni  ta’sirchan  nazorat  qilishda  muhim  rol  o`ynaydi.  Hujjatlar  yuridik 

ahamiyatga  ham  ega.  Hujjatlashtirish  va  ish  yuritishni  yaxshi  yo`lga  qo`ymay  turib, 

korxonani rejali boshqarib bo`lmaydi.  

Korxonalarda xilma-xil va turli-tuman Hujjatladan foydalaniladi. Ularni quyidagicha 

turkumlash mumkin.