O`zbekiston respublikasi oliy va o`rta maxsus ta`lim vazirligi toshkent davlat texnika universiteti “Geologiya qidiruv” fаkultеti “Nеft va gazni qayta ishlash ob’ektlari” kаfеdrаsi «korroziyadan himoya qilish»

5-расм. Қувур потенциалининг ўзгариш
диаграммаси.

Эслатма : Лаборатория шароитида ўлчанган
потенциаллар қиймати ва уларнинг ишораси
бир хилда бўлишлари ҳам мумкин.


4. Њз-ўзини текшириш саволлари

1. “Ер қувур” потенциали деганда нимани тушунасиз?

2. Потенциал қиймати ва ишорасининг ўзгариши
нимага бођлиқ?
3. Лойиҳаланаётган ва фойдаланилаётган қувур
трассаларида потенциал кўрсаткичини назорат
қилиш сабабини тушунтиринг.
4. Потенциални аниқлашда қандай ўлчов асбобларидан
фойдаланилади ва ўлчаш қандай амалга оширилади?
7 - Т А Ж Р И Б А И Ш И

ҚУВУРЛАРНИ КАТОД ҲИМОЯСИДА ҲИМОЯ ПОТЕНЦИАЛИНИНГ СЊНИШ КОЭФФИЦИЕНТИ
() НИ АНИҚЛАШ

1. Ишнинг мақсади:
- Қувур узунлиги бўйича ҳимоя потенциалининг
сўниш коэффициенти () ни аниқлаш усули билан
танишиш;
- катод ҳимояси тўђрисидаги назарий билимларни
мустаҳкамлаш.

2. Умумий маълумотлар

Амалий маълумотларга кўра, ер ости қувурлари манфий зарядланса (қутбланса), яъни “Ер -қувур” потенциалининг қиймати /МСЭ бўйича/ минус 0,85 В дан минус 1,1 В атрофида бўлса, уларда электрокимёвий коррозия жараёни содир бўлмайди. Қувурларни манфий қутблаш ўзгармас ток манбалари-катод станциялари орқали амалга оширилади.

Катод станциясини қувурга уланган жойида ҳимоя потенциалининг қиймати /Е_{хим.мах.}/минус 1,1 В ва унинг узунлигини охирги нуқталарда потенциал қиймати /Е_{хим min}/ минус 0,85 В га тенг бўлади. Айрим шароитларда ҳимоя потенциал қийматлари юқори бўлишлари ҳам мумкин. /ГОСТ 25812-83 га қаранг/. Катод станциялари орқали ҳосил қилинган ҳимоя потенциалининг қувур узунлиги бўйича: ўзгариши изоляция қопламасининг ҳолатига, ўраб турган муҳитнинг солиштирма қаршилигига, муҳит рН га, қувур ва ерга уланган аноднинг геометрик ўлчамларига ҳамда улар орасидаги масофаларга бођлиқ. Таъсир этувчи омилларнинг кўплигини, ток ва потенциални қувур узунлиги бўйича маълум қонун асосида тақсимланишини (сўнишини) математик ҳисоблаш орқали аниқлаш қийин.
Шуларни ҳисобга олиб, ҳимоя потенциалининг қувур узунлиги бўйича ўзгариши амалий ўлчовлар орқали аниқланиб, натижаларга кўра унинг сўнишини (тақсимланиши доимийлигини) ифодаловчи коэффициент () ҳисобланади.

1/м (1)

Бу ерда Хо катод станциясини қувурга уланган нуқтаси; Ехо - ўша нуқтанинг потенциал қиймати В, Х- потенциал қиймати аниқланмоқчи бўлган нуқта (қувур бўлими) билан катод станцияси уланган (қувур бўлими) нуқта орасидаги масофа, М; Ех, тегишлича, ўша бўлимнинг потенциал қиймати, В.

 - нинг ўзгариш қиймати қанчалик кичик бўлса, катод станциясининг ҳимоя қилиш узунлиги шунчалик катта бўлади.