O`zbekiston respublikasi oliy va o`rta maxsus ta`lim vazirligi toshkent davlat texnika universiteti “Geologiya qidiruv” fаkultеti “Nеft va gazni qayta ishlash ob’ektlari” kаfеdrаsi «korroziyadan himoya qilish»

6 - Т А Ж Р И Б А И Ш И

“ЕР -ҚУВУР” ПОТЕНЦИАЛИНИ АНИҚЛАШ

1. Ишнинг мақсади:
- “Ер қувур” потенциалини аниқлаш жараёни билан
танишиш;
- Олинган натижаларга кўра ер ости қувурларини коррозия
ҳолатини баҳолаш;
- Дайди токлар ҳимоя потенциаллари бўйича назарий
билимларни мустаҳкамлаш.

2. Умумий маълумотлар

“Ер қувур” потенциали деганда, қувур юзаси билан унга яқин турган тупроқ қатлами ўртасидаги кучланишлар фарқи тушунилади ва унинг қиймати вольт /В/ билан ифодаланади.

Коррозиядан ҳимоя қилинган ер ости қувурларининг потенциал қиймати минус 0,85 В дан минус 1,1 В гача атрофида бўлади. Лекин, ерда дайди токларнинг ва изоляция қопламаларида турли нуқсонларнинг бўлишлиги, қувур юзасида коррозия жараёнини содир бўлишига олиб келади. Натижада потенциаллар қиймати ва ишорасида ўзгаришлар бўлади. Шуларни ҳисобга олиб, қувурлардан фойдаланиш даврида, уларнинг узунлиги бўйича потенциал қийматлари аниқланиб, назорат қилиб турилади.
“ Ер қувур” потенциалини аниқлашда ўзгармас ток вольтметр М-231 ва мис сульфат электродидан /МСЭ/ фойдаланилади. Аниқлашда МСЭ, потенциал қиймати аниқланаётган қувур бўлимининг ер юзасидаги тупроққа ўрнатилиб, уни вольтметрни манфий қутбига, қувурдан чиқарилган симни эса вольтметрни мусбат қутбига уланади. /3- расмга қаранг/.

3

2 + - 4

1



3- Расм. “Ер - қувур” потенциаллар фарқини ўлчаш
асбобининг умумий чизмаси.

1 - ер ости қувури; 2- қувурдан чиқазилган сим; 3 -

вольтметр; 4 - МСЭ.
Потенциаллар фарқини аниқлашда қуйидагиларга эътибор бериш керак:
- МСЭ ўрнатиладиган тупроқ қаттиқ ва қуруқ бўлса, уни
юмшатиш ва намлаш керак.
- МСЭ ерга ўрнатилгандан тахминан 10 дақиқа ўтгандан
кейин, ўлчашни бошлаш керак.
Дайди токлар мавжуд бўлган жойларда ҳар бир нуқтадаги потенциал қийматини 3  5 дақиқа давомида, аниқлаш ҳар 3  10 сек.да амалга оширилади. Њлчанган натижаларни ўртача қиймати ва уларнинг ишора кўрсаткичларига кўра, қувур узунлиги бўйича потенциалларни ўзгариш диаграммаси чизилиб, қувурни коррозия ҳолати тавсияланади.