O`zbekiston respublikasi oliy va o`rta maxsus ta`lim vazirligi toshkent davlat texnika universiteti “Geologiya qidiruv” fаkultеti “Nеft va gazni qayta ishlash ob’ektlari” kаfеdrаsi «korroziyadan himoya qilish»

Download 6,18 Mb. bet 161/181 Sana 28.05.2023 Hajmi 6,18 Mb. #945509

Bog'liq
MAJMUA KORROZIYA 1

Bu sahifa navigatsiya:

• Elektrokimyoviy korroziya
• Atmosfera korroziyasi
• Контакт коррозия си
• Ташқи ток таъсиридаги к оррозия
• Кучланиш остидаги коррозия
• Фреттинг-коррозия
• Маҳаллий (локал) коррозия
• Кристаллараро коррозия
• Коррозиянинг ҳажмий кўрсаткичи K v
• Коррозиянинг механик кўрсаткичи
• Иссиқбардошлик
• Kontsentratsiya gradiyenti
• Metallarning passivlanishi
• Промилл
• Бронзалар
• Хромали

Jami:

40 soat

“KORROZIYADAN HIMOYA QILISH”

fаnidаn ishlаtilgаn tеrminlаrgа izоhli lug’аt (Glоsаriy) .
1. Metallarning korroziyalanishi – metallarning tashqi muhit ta'sirida o'z - o'zidan yemirilish hodisasiga aytiladi.
2. Kimyoviy korroziya – металларнинг оксидланиши ва муҳит оксидловчи компонентининг қайтарилиши бир вақтда ва бир актда борадиган металлнинг ташқи муҳит билан ўзаро таъсир жараёнидир.
3. Elektrokimyoviy korroziya – metall va elektrolit xossasiga ega bo'lgan, korrozion muhit ta'sirida kichik galvanik elementlar hosil bo'lishi bilan bir necha bosqichda ro'y beradigan yemirilish jarayonlaridir.
4. Gaz korroziyasi – yuqori haroratda gazsimon moddalar ta'sirida metallarning yemirilishi.
5. Noelektrolitlar ta'siridagi korroziya – noelektrolit suyuqliklar ta'sirida korroziyalanish.
6. Atmosfera korroziyasi – havo atmosferasidagi gazlar va namlik ta'siridagi yemirilish.
7. Kontakt korroziyalanish – elektrolit muhitida o'zaro tegishib turgan ikki yoki undan ortiq metallar ishtirokida ro'y beradigan elektrokimyoviy yemirilish.
8. Ер ости коррозияси – металларнинг ер ости ва тупроқ муҳитидаги коррозияси.
9. Биокоррозия – турли микроорганизмлар фаолияти таъсирида борадиган коррозия.
10. Контакт коррозияси – берилган электролитда турлича стационар потенциалга эга бўлган металлар контакти туфайли юз берадиган коррозия тури.
11. Радиацион коррозия – радиоактив нурланиш оқибатида рўй берадиган коррозия.
12. Ташқи ток таъсиридаги коррозия – ташқи ток манбаи туфайли кечадиган коррозия.
13. Дайди токлар коррозияси – дайди токлар туфайли юз берадиган коррозия.
14. Кучланиш остидаги коррозия – коррозион муҳит ва механик кучланишларнинг бир вақдаги таъсири оқибатида юз берадиган коррозия.
15. Кавитацион коррозия – ташқи муҳитнинг бир вақтдаги коррозион ва зарбли таъсири туфайли металлнинг емирилиши.
16. Фреттинг-коррозия – ташқи муҳитнинг бир вақтдаги коррозион ва титратиш таъсири туфайли металлнинг коррозияланиши.
17. Сайланган коррозия – қотишмадаги бир структуравий ташкил этувчиси ёки бир компонентининг емирилиши.
18. Маҳаллий (локал) коррозия – металл сиртининг алоҳида жойларини қамраб олади
19. Сирт ости коррозияси – металл сиртида бошланиб, кейинчалик унинг ичига чуқурроқ кириб тарқалувчи коррозия тури.
20. Кристаллараро коррозия – металл доналарининг чегараси бўйлаб емирилиши билан характерланадиган коррозия тури.
21. Чуқурлик кўрсаткичи (К_h) – металлнинг вақт бирлиги ичида коррозион емирилиш чуқурлигини характерлайдиган катталикдир (масалан, мм/йил).
22. Массавий кўрсаткич (_{ }) – коррозия туфайли металл массаси ўзгаришининг металл сирти ва вақтга бўлган нисбати билан ўлчанадиган катталикдир (г/(м²∙соат))
23. Коррозиянинг ҳажмий кўрсаткичи K_v – коррозия жараёнида металлга ютилган ёки ундан ажралган ва нормал шароитга келтирилган ∆V газ ҳажмининг металлнинг бирлик сиртига ва бирлик вақтга бўлган нисбати билан ўлчанадиган катталикдир (см³/(см²∙соат))
24. Коррозиянинг механик кўрсаткичи – коррозия жараёни вақтида металл маълум бир механик кўрсаткичининг %ларда ифодаланган ўзгаришини кўрсатади.
25. Электр қаршилиги ўзгаришининг кўрсаткичи – юпқа металл листларини ўрганишда ўчоқ кўрсаткичи тушунчасидан фойдаланилади.
26. Оловбардошлик – металлнинг юқори ҳароратда газлар коррозион таъсирига қаршилик қила олишини характерлайди.
27. Иссиқбардошлик – юқори ҳароратли газлар таъсирида тегишли механик хоссаларини, мустаҳкамлигини ва сирпанишга қаршилигини сақлаб қолиш қобилятини аниқлайди.
28. Korrozion barqarorlik (korrozion bardoshlilik ) - korrozion muhitning yemiruvchilik kuchiga metallarning qarshi tura olishi deb aytiladi.
29. Korroziya tezligi - vaqt birligi ichida metallning yuza birligidan eritmaga o'tgan miqdoriga deyiladi.
30. Statsionar potentsial - to'g'ri va teskari reaktsiyalar tezliklari yig'indisiga mos kelgan muvozanat potentsial qiymati - deyiladi.
31. Teskari termogalvanik element - yrim hollarda yuqori haroratli qism yuqori potentsialiga ega bo'lib, sovuq qismi kichik potentsialga ega bo'lsa, sovuq qismi anod vazifasini bajaradi. SHunga aytiladi.
32. Kontsentratsiya gradiyenti - kontsentratlar (S^o-S^E) farqining shu farq yuzasiga to'g'ri kelishi mumkin bo'lgan diffuzion qavat qalinligi (b)ga nisbatiga aytiladi.
33. Qutblanish - korroziya tezligini biror qiymatga o'zgartirish uchun metall potentsialini korroziyalanish potentsialidan chetlatish uchun zarur bo'lgan potentsialga (polyarizatsiya) aytiladi.
34. Metallarning passivlanishi - metall yemirilishining yuqori termodinamik imkoniyati bo'la turib, anod jarayoni tezligining keskin kamayib ketishiga aytiladi.
35. O’ta passivlanish - Passivlangan metall potentsialini (tashqi manba yordamida yoki oksidlovchi ta'sirida) yanada kattaroq qiymat tomonga surilsa, korroziyalanish tezligi yana orta boshlaydi. Bu holatga (aniqrog'i qayta passivlanish) deb aytiladi.
36. Korrozion toliqishi - bu agressiv korrozion muhit va davriy (ishorasi va kattaligi) o'zgarib turuvchi mexanik kuchlar (cho'zilish, siqilish, burilish, egilish) ta'sirida metall jixozlari va uskunalarning ishlash (foydalanish) muddatining qisqarishidir.
37. Промилл – Граммларда олинган, 1000 г денгиз сувида эриган қаттиқ моддаларнинг миқдори промилл дейилади.
38. Биоцидлар – Ҳимоя композицияларига биоқопланишга қарши таъсир қилувчи моддалар.
39. Бронзалар – миснинг қалай (Sn), шунингдек алюминий, кремний, марганец ва шу кабилар билан ҳосил қилган қотишмалари.
40. Силхромлар – хром ва кремний билан легирланган темир қотишмалари.
41. Хромали ва фехрали – алюминий билан қўшимча легирланган хромли пўлатлар

Download 6,18 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham: