O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi toshkent moliya instituti “Sug’urta va pensiya ishi” kafedrasi

MAVZUGA OID MASALALAR VA ULARNI ECHISH USLUBI
Sug’urta tizimi rivojlangan mamlakatlarda umumiy sug’urta shartnomalarining 70% ini hayotni sug’urtalash shartnomalari tashkil qiladi.
Afsufki, bizning mamlakatimizda bunday shartnomalar barcha shartnomalarning atigi 6% ini tashkil qiladi.
Sug’urta shartnomalarining boshqa turlaridan farqli ravishda hayotni sug’urtalash maxsus iqtisodiy operatsiyalarni amalga oshiruvchi shartnomadan iborat va qoida bo’yicha sug’urtachining shartnoma muddati tugagach sug’urta summasini to’lash majburiyatini yoki sug’urta muddati davomida sug’urta summasini to’lash shartini ko’zda tutadi.
Aholining turli qatlamlari orasida o’lim ro’y berishi bilan amalga oshirilishi mo’jallangan va amalga oshiriladigan iqtisodiy operatsiyalar hayotni sug’urta qilishda qonunni aniqlashtirishga asoslangan. Bu qonunlarda milliy, siyosiy, tabiiy, iqtisodiy ekologik, sotsial, professional va boshqa faktorlar ta’sir ko’rsatadi.
Eng kuchli bog’liqlik o’lim ro’y berishi va yoshi orasidagi bog’liqlikda ko’rinadi.
O’lim jadvali hayotni sug’urta qilish bo’yicha hisoblarni amalga oshirishda zarur ma’lumot manbasi bo’lib xizmat qiladi. Ushbu jadvallar statistik ma’lumotlar asosida tuziladi. Vafot etish jadvalning oxirgi qatori yosh chegarasi w ga mos keladi. Yoshi w dan oshadigan (to’liq yosh) kishilar soni 0 ga teng deb olinadi.
Statistik tadqiqotlar shuni ko’rsatadiki, erkaklar orasidagi o’lim ayollar orasidagi o’limdan yuqoriroq, natijada ayollar orasida yashash muddati yuqoriroqdir. Sho’nga qaramasdan ba’zi bir mamlakatlarda erkaklar va ayollar o’limi uchun yagona jadvaldan foydalaniladi va yagona ta’rif stavkasidan foydalaniladi.
O’zbekiston sug’urta bozorida faoliyat yurituvchi sug’urta kompaniyalari erkaklar va ayollar uchun turli ta’rif stavkalarini o’rnatgan.
Hayotni sug’urta qilishda 1- jadvalda keltirilgan terminlar, belgilashlar va formulalardan foydalaniladi.

1. 
   jadval.
   

Hayotni sug’urta qilishda terminlar, belgilar va formulalar

№