O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi toshkent moliya instituti “Sug’urta va pensiya ishi” kafedrasi

Javob: 100000 so’m, 60000 so’m, 40000 so’m


Masala 2. Sug’urtalovchi umumiy bahosi 450000 y.e. bo’lgan obyektni 3 ta C₁, C₂, C₃ sug’urtalovchiga mos ravishda 100000 y.e. , 200000 y.e. , va 300000 y.e. ga sug’urtaladi. Sug’urta hodisasi ro’y berishi natijasida ob’yekt butunlay yo’q boldi. Har bir sug’urtalovchi tomonidan to’lanadigan sug’urta qoplamasini aniqlang.
Echish. Dastlab sug’urtalovchilarning umumiy javobgarlik miqdori Sni aniqlaymiz:
S = 100000 + 200000+ 300000 = 600000(y.e)
Sug’urtalovchilarning javobgarlik umumiy miqdori obyektning real bahosidan ortiqligini esda tutamiz va C₁ sug’urtalovchining Sb₁ sug’urta qoplamasi miqdorini aniqlaymiz:
Sb₁=
Xuddi shu tarzda C₂ va C₃ sug’urtalovchilarning sug’urta qoplamalari miqdorini mos ravishda aniqlaymiz:
Sb₂=
Sb₃=
Kutilganidek barcha sug’urta qoplamalarining umumiy summasi zarar miqdoriga teng.
2. Qayta sug’urtalash deb shunday sug’urta turiga aytiladiki unda bitta sug’urtalovchi(qayta sug’urtalovchi) muayyan shartnoma shartlari asosida boshqa bir sug’urtalovchining sug’urtalanovchisi oldidagi majburiyatlarni butunlay yoki qisman bajaradi.
Qayta sug’urtalovchi terminining sinonimi “Sedent” bo’lsa, qayta sug’urtalanovchi terminining sinonimi “Sessionariy” hisoblanadi.
Sug’urtalovchi – qayta sug’urtalanovchi qayta sug’urtalash shartnomasiga ko’ra sug’urtalovchi – qayta sug’urtalovchiga nisbatan sug’urtalanovchining barcha huquq va majburiyatlariga ega va qayta sug’urtalovchiga qayta sug’urtalov uchun su’gurta mukofotini to’lab beradi, u dastlabki sug’urta shartnomasi bo’yicha sug’urtalovchi – qayta sug’urtalovchining sug’urtalanovchidan olgan sug’urta mukofotining bir qismi hisoblanadi.
Masalan, qayta sug’urtalovchi qayta sug’urtaga alohida risklarni taklif qiladi, qayta sug’urtalovchi esa har bir muayyan riskni tahlil qilib, uni qabo’l qilishga, rad etishga yoki taklif qilingan shartlarni o’zgartirishga qarorlar qabo’l qiladi, biroq bu davr mobaynida risk qayta sug’urtalangan hisoblanadi.
Obligator-fakultativ shartnomasi qayta sug’urtalovchi zimmasiga aniq bir sug’urtalovchiga muayyan risklarni yoki risklarning ma’lum bir qismini qayta sug’urtalashga taklif qilishni yuklaydi, qayta sug’urtalovchiga esa ularni qabo’l qilish yoki rad etish huquqini beradi.
Qayta sug’urtalash shartnomasida qayta sug’urtaga yuqori sifatli riskni o’tkazilganlik uchun odatda qayta sug’urtalovchi qayta sug’urtalanovchiga to’lab beradigan komission mukofot(tantyema) nazarda tutiladi. Odatda tantyema har yli qayta sug’urtalovchining sof daromadidan aniq bir foizda to’lab beriladi.
Keltirib o’tilgan qayta sug’urtalash shartnomalarida qayta sug’urtalovchining qayta sug’urtalanovchi oldidagi majburiyatining ikki tizimidan birini nazarda tutiladi: proporsional yoki noproporsional.
Kvota shartnomalari proporsional qayta sug’urtalash shartnomalarining eng sodda shakllaridan biri hisoblanadi.
Kvota shartnomasi shartlari bo’yicha sug’urtalovchi – qayta sug’urtalanovchi qayta sug’urtalovchiga sug’urtalashning aniq turi yoki bog’liq sug’urtalar guruhi bo’yicha barcha qabo’l qilingan risklarning kelishilgan qismini o’tkazadi. Shu qismdan kelib chiqqan holda qayta sug’urtalovchi qayta sug’urtalash mukofotini oladi.Qayta sug’urtalanovchi kvota shartnomasi bo’yicha sug’urta turiga qarab, 20-40% miqdorda qayta sug’urtalash komission to’lovini oladi.