O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi toshkent moliya instituti “ ijtimoiy fanlar

bo‘sag‘asida:  xavfsizlikka  tahdid,  barqarorlik  shartlari  va  taraqqiyot  kafolatlari”  asarida 
korrupsiya  va  poraxo‘rlik  haqida  to‘xtalib,  “Jinoyatchilik  va  korrupsiyaning  avj  olishi 
davlatning  konstitutsiyaviy  asoslarini  emiradi,  fukarolarning  xukuk  va  erkinliklari  jiddiy 
tarzda  buzilishiga  olib  keladi.  “Qonunlar  va  farmonlarni  qabul  qilishdan  maqsad  ularni 
chetlab  o‘tishdir”  degan  mutlaqo  yaramas  qoida  jamiyatning  eng  oddiy  huquqiy  tartibot 
va  jamoat  tartibini  saqlab  turish  qobiliyatidan  mahrum  bo‘lishiga  olib  boradi”  deb 
ta’kidlaydi.  
Korrupsiya va uni vujudga keltiruvchi sabablar o‘rtasida ikki tomonlama aloqa mavjud. Bundan 
xulosa  shuki,  birinchidan,  korrupsiyani  faqat  uni  vujudga  keltiruvchi  sabablar  va  shart-
sharoitlarni  echish  yo‘li  bilan  kamaytirish  hamda  cheklash  mumkin;  ikkinchidan,  bu 
muammolarni  echishda  korrupsiyaga  qarshi  barcha  yo‘nalishlarda  qat’iy  va  murosasiz  kurash 
olib  borish  samara  beradi.  SHu  o‘rinda  ta’kidlash  muhimki,  har  qanday  holatda  ham 
korrupsiyadan bevosita jamiyat va insonlar aziyat chekadi, zarar ko‘radi. SHuning uchun ushbu 

---

125 
 
muammo global bo‘lib, unga qarshi kurashning davlatlar o‘rtasida muvofiqlashtirilgan dasturlari 
va boshqa huquqiy me’yorlari ishlab chiqilganligi bejiz emas. 
Korrupsiya  o‘zi  nima?    Korrupsiya  bu  –  mansab,  mavqeidan  shaxsiy  maqsadlarda 
foydalanish  bilan  bog‘liq  bo‘lgan  jinoyat  turi  hisoblanadi.  Korrupsiya  faoliyati  xufyona 
iqtisodiyotning  asosiy  turlaridan  biridir.  Aksariyat  hollarda  korrupsiya  deganda  davlat 
xizmatchilari  tomonidan  shaxsiy  manfaatlarni  ko‘zlab,  boylik  orttirish  maqsadida  xalqdan  pora 
olish,  qonunga  xilof  pul  daromadlarini  qo‘lga  kiritish  tushuniladi.  Ammo,  umuman  olganda, 
mansabdor  shaxslargina  emas,  balki,  davlat  tashkilotida  ishlamaydigan  fuqarolar  ham 
korrupsiyaga  doir  munosabatlarning  ishtirokchilari  bo‘lishi,  pora  emas,  balki  boshqa  narsalar 
evaziga o‘z ehtiyoj va manfaatlarini ham amalga oshirishlari mumkin. Darhaqiqat, korrupsiya – 
ildizlari  davlat  xizmatini  tashkil  etishdagi  nuqsonlarga  va  davlat  xizmatchilarining  o‘ziga  xos 
psixologiyasiga  borib  taqaladigan  ijtimoiy  hodisa.  Bu  korrupsiyaga  qarshi  avvalo  ma’muriy-
huquqiy va tashkiliy-boshqaruv chora-tadbirlari ko‘rilishini taqozo etadi. 
"Tarixiy  tajriba  va  hozirgi  amaliyot,  shu  jumladan,  ba’zi  yangi  mustaqil  davlatlardagi  voqelik 
korrupsiya  va  jinoyatchilik  xavfsizlikka  soladigan  tahdidni  yaqqol  tasavvur  etish  imkonini 
bermoqda",  deb  ta’kidlaydi  yurtboshimiz  "O‘zbekiston  XXI  asr  bo‘sag‘asida:  xavfsizlikka 
tahdid, barqarorlik shartlari va taraqqiyot kafolatlari" nomli asarida. 
SHu  narsani  alohida  ta’kidlash  kerakki,  korrupsiyaning  oldini  olishga  qaratilgan 
institutsional mexanizmlarni isloh qilishda YUrtboshimiz tomonidan 2010 yil 12 noyabrda e’lon 
qilingan  “Mamlakatimizda  demokratik  islohotlarni  yanada  chuqurlashtirish  va  fuqarolik