O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi toshkent moliya instituti “moliya” kafedrasi

 

inshootlar (neft va gaz qazib oluvchi, gidrotexnik, trans-port xo’jaligi 
inshootlari va boshqalar);
 

uzatuvchi moslamalar (elektr uzatuvchi, aloqa, quvurlar va h.k.);
 

ishchi va kuch mashinalari va dastgohlari;
 

o’lchovchi va tartibga soluvchi (o’zgartiruvchi) priborlar va qurilmalar;
 

uy-joylar;
 

hisoblash texnikasi va orgtexnika;
 

transport vositalari;
 

instrumentlar;
 

ishlab chiqarish va xo’jalik inventarlari va buyumlari;
 

ishchi va mahsuldor qoramollar;
 

ko’p yillik o’simliklar.
 

---

47 
Yuqoridagilardan tashqari asosiy vositalarning tarkibiga yana tashkilotning 
mulkida bo’lgan er maydonlari, tabiatdan foy-dalanish ob’ektlari (suv, qazilma 
boyliklari va boshqa tabiiy resurslar), asosiy vositalarning ijaraga olingan 
ob’ektlari ham kiradi. 
Ishchi va kuch mashinalari hamda dastgohlari, o’lchovchi va tartibga 
soluvchi (o’zgartiruvchi) qurilmalar hamda priborlar, hisoblash texnikasi, transport 
vositalari, instrumentlar, ishlab chiqarish va xo’jalik inventarlari, odatda, asosiy 
fondlarning aktiv qismiga kiritilib, ular mehnat predmetlariga bevosita ta’sir 
ko’rsatadi. Ularning qolgan qismlari esa asosiy fondlar-ning passiv qismiga 
kiritiladi. Bozor iqtisodiyoti sharoitida asosiy kapital aktiv qismining maksimal 
ravishda oshirilishi eng muhim vazifalardan biri hisoblanadi. 
Asosiy kapital doiraviy aylanishining samaradorligini tahlil qilishda 
quyidagilarni hisobga olish maqsadga muvofiq: 

moliyaviy nuqtai nazardan asosiy kapitalning doiraviy aylanishi
moliyaviy resurslar tegishli fondlarining tashkil eti-lishi bilan kuzatiladi. Bu bir 
vaqtning o’zida ham asosiy kapital, ham aylanma kapital aylanishiga to’liq 
tegishlidir;