Oʻzbekiston respublikasi oliy va oʻrta maxsus taʼlim vazirligi toshkent moliya instituti

YaDTK Savdo tizimida tuzilgan bitimlar bo‘yicha qimmatli qog‘ozlar 
yetkazib berish tartibi 
Birja HKKPda har bir savdo sessiyasi yakunlari bo‘yicha Savdo tizimidan 
YaDTK Savdo tizimining tegishli sektsiyalarida ro‘yxatdan o‘tkazilgan bitimlar 
haqida ma’lumotlar avtomatik rejimda kelib tushadi. 
Birja HKKP tuzilgan bitimlar reestri asosida tomonlarning pul mablag‘lari va 
qimmatli qog‘ozlar bo‘yicha tuzilgan bitimlar bo‘yicha majburiyatlari hisob-
kitobini amalga oshiradi.

---

300 
Birja savdolari yakunlari bo‘yicha Birja HKKP bitimlar nettingi asosida 
qimmatli qog‘ozlar bo‘yicha tomonlar majburiyatlarini va «T+2» hisob-kitob kodiga 
muvofiq belgilangan miqdordagi qimmatli qog‘ozlar yetkazib berishni ta’minlashi 
shart bo‘lgan bitim tomonini belgilab beradi. 
Qimmatli qog‘ozlar yetkazib berish «T+2» hisob-kitob kodiga muvofiq, Birja 
a’zosi bo‘lgan xaridorning hisobvarag‘iga avtomatik rejimda amalga oshiriladigan 
va uning balansida aks etadigan «T+2» kunda netting natijalari bo‘yicha ko‘rsatilgan 
qimmatli qog‘ozlar to‘lovi to‘liq to‘langanidan so‘ng amalga oshiriladi. 
Birja Savdo tizimida tuzilgan bitim bo‘yicha Birjaga komission 
yig‘imlar to‘lash tartibi. 
Qimmatli qog‘ozlar bilan operatsiyalar bo‘yicha komission yig‘imlar Birja 
tomonidan, ushbu Qoidalar va qonun hujjatlarida ko‘zda tutilgan holatlarni istisno 
qilgan holda, bitimda ishtirok etuvchi har bir tomondan (xaridor va sotuvchidan) 
undiriladi. Agar oldi-sotdi shartnomasida ko‘zda tutilgan bo‘lsa, komission 
yig‘imlarni bitimda ishtirok etuvchi ikkala tomon uchun to‘lashga ruxsat etiladi. 
Birja bitimlarini tuzishda narxlar darajasini, qimmatli qog‘ozlarga talab va 
taklifni qo‘llab-quvvatlash uchun, qonun hujjatlariga muvofiq, market-meyker 
Birjaga, qimmatli qog‘ozlar Markaziy depozitariysiga, shuningdek, O‘zbekiston 
Respublikasi TIF Milliy Bankga yig‘imlar va boshqa to‘lovlardan ozod qilinadi. 
Birjaga komission yig‘im to‘lash ushbu Qoidalar bilan belgilangan muddatda 
va Birja Kuzatuv kengashi tomonidan belgilangan miqdorda Birjaning hisob 
raqamiga (talab qilib olinguncha depozit hisobvarag‘iga) pul mablag‘lari o‘tkazish 
yo‘li bilan amalga oshiriladi. 
Birjaga, shuningdek, xususiylashtirish jarayonlariga xizmat ko‘rsatuvchi 
sektsiyalarda pulini bo‘lib to‘lash shartidagi to‘lov sharti bilan bitimlar bo‘yicha 
xizmat ko‘rsatuvchi tashkilotlarga komission yig‘imlar to‘lash quyidagi tartibda 
amalga oshiriladi: 
a) HKKP oldindan deponentlangan pul mablag‘lari miqdoridan (bitim 
miqdorining kamida 15%i):
1) xaridordan Birjaga, shuningdek, xizmat ko‘rsatuvchi tashkilotlarga 

---

301 
komission yig‘imlar miqdorini ushlab qoladi; 
2) shundan keyin HKKP sotuvchi tomonidan uning hisob raqamiga Birjaga, 
shuningdek, xizmat ko‘rsatuvchi tashkilotlarga komission yig‘imlar miqdorini 
o‘tkazadi; 
3) HKKP sotuvchining hisob raqamidan Birjaga, shuningdek, xizmat 
ko‘rsatuvchi tashkilotlarga komission yig‘imlar miqdorini ushlab qoladi; 
b) xaridor tomonidan to‘lov muddati buzilgan hollarda barcha ushlab qolingan 
komission yig‘imlar miqdori qaytarilmaydi va o‘rni to‘ldirilmaydi. 
Komission yig‘imlar miqdori Birja Kuzatuv kengashi tomonidan, lekin 
bitimda ishtirok etuvchi tomonlarning har biridan (xaridor va sotuvchidan) 
olinadigan bitim qiymatining 1%idan ortiq bo‘lmagan miqdorda belgilanadi. 
Birjaga qimmatli qog‘ozlar bilan operatsiyalar bo‘yicha komission yig‘imlar 
to‘lash Birja a’zolari tomonidan bitim ro‘yxatdan o‘tkazilgach quyidagi 
muddatlarda amalga oshiriladi (bitim ro‘yxatdan o‘tkazilgan kun to‘lov muddatiga 
kiritilmaydi): 
-
besh bank kuni ichida – hisob-kitob kodi