O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi toshkent moliya instituti “budjet hisobi va g’aznachilik”fakulteti

2-MAVZU:AXBOROT KOMPLEKSLARIDA MA’LUMOTLAR 
BAZASINI TASHKIL ETISH VA BOSHQARISH 
 
LABORATORIYA ISHI № 2 
 
1.Iishdan maqsad.:
MS Access 
 
dasturida ma’lumotlar bazasini tashkil qilish va 
boshqarish ko’nikmasini hosil qilish.
 
MS Access dasturida ma’lumotlar baza (MB)sini tashkil qilishning bir qancha 
usullari bor: 
1. Shablon yordamida MB ni yaratish;
2. MBni yaratish; 
3. Microsoft Access jadvaliga boshqa manbadan ma’lumotlar qo’yish; 
4. Boshqa manbadan ma’lumotlarni import qilish; 
5. Mavjud MBni ochish.
Office Access ishga tushganida Nachalo raboti s Microsoft Office Access 
oynasi hosil bo’ladi. 
Shablon yordamida MB ni yaratish.
Microsoft Accessda MB yaratishni tezlatish maqsadida shablonlardan 

---

347 
foydalaniladi. 
Shablon
– bu muayyan vazifani bajarish uchun barcha, jadvallar, 
so’rovlar, formalar va hisobotlarga ega tayyor MBsidir.
Shablon yordamida MB ni yaratish uchun Accessni ishga tushiring. 
Nachalo raboti s Microsoft Office Access oynasining chap tomonidagi 
Kategorii shablonov sohasida bir necha shablonlar tasvirlangan.
1. Kerakli shablonni tanlang.
2. Microsoft Access oynasining o’ng sohasida Imya fayla maydonida MBning 
birlamchi nomi paydo bo’ladi. Faylning nomini o’zgartirish yoki uni boshqa papkaga 
joylashtirish mumkin. 
3. Sozdat tugmasini bosing. 
Access avval MBni yaratadi so’ngra uni ochadi. Ekranda ma’lumotlarni kiritish 
uchun forma hosil bo’ladi. 
Microsoft Office Online veb-tugunidan shablonni yuklash. 
Agar Nachalo raboti s Microsoft Office Access oynasidan mos shablon 
topilmasa, u holda Microsoft Office Onlinedan kerakli shablon topish mumkin. 
Accessni ishga tushiring. Agar MB ochilgan bo’lsa, u holda Microsoft Office 
tugmasini bosing, so’ngra Zakrit bazu dannix bandini tanlang.
Nachalo raboti s Microsoft Office Access oynasining pastki qismida joylashgan 
Takje na veb-uzle Office Online sohasidan Shabloni punktini tanlang. 
Operaning yangi oynasida Microsoft Office Online ochiladi. Microsoft Office 
Online veb tugunidan kerakli shablonni qidiring va yuklang. 
2.Shablon yuklanganidan so’ng yangi MB quyidagi papkalardan biriga 
saqlanadi:

Microsoft Windows Vista c:\Users\Imya polzovatelya\Dokumenti;

Microsoft Windows Server 2003; c:\Documents and Settings\ Imya 
polzovatelya \Moi dokumenti; 

Microsoft Windows XP c:\Documents and Settings\ Imya polzovatelya \Moi 
dokumenti. 
Shaxsiy MB sini yaratish. 
Agar shablonlar talablaringizga javob bermasa yoki boshqa dasturda sizga 
kerakli ma’lumotlar bo’lib, ularni Microsoft Access ga import qilish zaruriyati 
tug`ilsa, u holda shaxsiy MBsini yaratish mumkin. Buning uchun quyidagilarni 
bajarish kerak (yoki ulardan birini): 

Yangi jadval yaratib, bu jadvallarga ma’lumotlarni kiritish, qo’yish yoki 
import qilish orqali;

Boshqa manbalardan ma’lumotlarni import qilish orqali yangi shaxsiy MBsini 
yaratish mumkin. 

Bo’sh MB yaratish. 

---

348 
Microsoft Accessni ishga tushiring.

Nachalo raboti s Microsoft Office Access oynasida Novaya baza dannix 
tugmasini bosing. 

Novaya baza dannix sohasida Imya fayla maydoniga fayl nomini kiriting. 

Sozdat tugmasini bosing.

Microsoft Access MB yaratib, «Tablitsa1» nomli bo’sh jadval ochadi. 

Access kursorni Dobavit pole ustunidagi birinchi bo’sh katakka joylashtiradi. 
Jadval qo’yish. 
Sozdanie menyusi Tablitsi bo’limi buyruqlari yordamida mavjud MBga yangi 
jadval qo’yish mumkin.
Jadval rejimida bo’sh jadval yaratish uchun Tablitsani tanlang. Bunda jadval 
yoki konstruktor rejimini tanlash mumkin.