O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi termiz davlat universiteti

Sahnalashtirish  o’yini  –  maktabgacha  yoshdagi  har  kanday  bolaning  teatrlashtirilgan 
chikishidir. 
Bolalarning  og’zaki  nutq  ko’nikmalarini  o’zlashtirishining  borishiga  karab,  ularning 
savollarga javoblari yanada anik, mulohazali va mazmunli bo’lib borishi lozim. 
Suhbat jarayonida bolalar bilan so’zlashuvning jonliligi ko’p jihatdan og’zaki nutqka va 
nutqiy  muloqotning  savol-javob  shakliga  xos  bo’lgan  grammatik  tuzilmalarining  turlichaligi 
bilan bog’liqdir. 
Suhbatlarda  bolalar  keng  kamrovli  fikr  bildirishlari  va  bir-ikkita  so’zdan  iborat  bo’lgan 
javob  berishlari  mumkin  (Sizga  park  yokdimi?  –  Ha.).  Bolalarni  keng  kamrovli  javoblarga 
savollarni  to’g’ri  ko’yish  orkali  yo’naltirish  zarur:  «Bahorda  ob-havo  ko’proq  kanday  bo’ladi? 
Bu hakda aytib bering». 
Bolaga  mana  bunday  ko’rsatma  berish  mumkin:  «kiska  javob  ber.  Batafsil  javob  ber 
(ammo  to’lik  javob  bilan  emas)»,  ulardan  so’rash  mumkin:  «Kim  kiska  javob  bera  oladi  (yoki 
o’rtoђingizdan chiroylirok javob bera oladi)». Zarur holatlarda pedagog ko’yilgan savolga keng 
kamrovli javob namunasini namoyish qilishi mumkin. 
Suhbat jarayonida bolalarda nutqiy muloqot ko’nikmalarini shakllantirish zarur. 
 
XULOSALAR: 
 

  Ravon nutq – bu fikrlar tuguni bo’lib, unda bolaning mantikiy fikrlashi, uning kabul 
kilayotgan  narsasini  mulohaza  qilib  ko’rish  va  uni  to’g’ri  ifodalash  kobiliyati  aks 
etadi. 

  nutq  har  bir  kishi  hayotida  muhim  ahamiyatga  ega  bo’lib,  u  uchta  asosiy  vazifani 
bajaradi: individuallararo, ichkiindividual va umuminsoniy. 

  Nutqning  shakllanishida  va  bolaning  undan  foydalanishida  bolalikning  turli 
davrlarida o’zgarib turadigan kommunikativ tusdagi omillar hal kiluvchi ahamiyatga 
ega bo’ladi. 

  Ravon nutqning ikki turini rivojlantirish – bolalar bog’chasining asosiy vazifasidir. 

  Monologik nutqning har xil turlarini o’kitish – bu grammatika-sintaksisga o’kitishdir. 

  Dialog  erkin  nutqiy  muloqotda  paydo  bo’ladi  va  u  bolalar  lug’atini  boyitishning 
talaffuzga  oid  grammatik  ko’nikmalarini  tabiiy  ravishda  rivojlantirish  bazasi,  ravon 
nutq ko’nikmalariga ega bo’lish bazasi hisoblanadi. 

  Suhbat – bolalarga dialogik nutqni o’rgatishning asosiy metodlaridan biri hisoblanadi. 

---

 
86 

  Suhbatni uyushtirish, uning tuzilmasi mavzu, mazmun va bolalarning yoshiga bog’liq 
bo’ladi. 

  Suhbatda  ob’ektlar  o’rtasidagi  bog’liqlik  haqida  xulosa  bildirishni,  to’plangan 
bilimlardan,  takkoslashlardan  foydalanishni,  asosiy  narsani  aniklab  olishni  talab 
kiluvchi kidiruv va muammo tusidagi savollar yetakchi ahamiyatga ega bo’ladi. 

  Suhbatlarda bolalarning keng kamrovli va kiska javob berishlariga ruxsat etiladi.