O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi termiz davlat universiteti



Download 2,12 Mb.
Pdf ko'rish
bet84/163
Sana31.12.2021
Hajmi2,12 Mb.
#279679
1   ...   80   81   82   83   84   85   86   87   ...   163
Bog'liq
Nutq ostirish nazariyasi va metodikasi

Asosiy kism maksadi – bolalar ko’rgan narsalarni esga olish, ko’shimcha bilimlarni tahlil 
qilish, ularni tushuntirish hisobiga chukurlashtirish, ko’shimcha bilimlarni ma’lum qilish, ularni 
bir tizimga keltirish va mustahkamlashdan iborat.   
Suhbatning  asosiy  kismi  mikromavzu  yoki  bosqichlarga  ajratilishi  mumkin.  Har  bir 
bosqich – bu mavzuni bo’ђin kismlari bo’yicha tahlil qilishdan iboratdir. Pedagog mashђulotga 
tayyorlanar ekan, barcha bosqichlarni belgilab olishi lozim. 


 
83 
Suhbat  mavzusini  rivojlantirish  anik  maksadga  yo’naltirilgan  bo’lishi  lozim,  tarbiyachi 
imkoni boricha bolalarning mazkur mavzudan chetga chikishlarining oldini olishi zarur (ba’zan 
ortikcha  faktlarni  aniklash  uchun  undan  chekinish  mumkin,  birok  so’ngra  yana  asosiy  suhbat 
mavzusiga  kaytish  darkor).  Tarbiyachi  suhbat  rejasini  oldindan  belgilab  oladi.  Tarbiyachining 
ko’lida  reja  bo’lsa,  bolalar  qanchalik  mavzudan  qanchalik chetga  chikmasinlar,  u  ilgarigi  savol 
o’z ahamiyatini yo’kotdi, deb hisoblagan paytda o’z rejasidagi navbatdagi savolni berish orkali 
ularni yana mavzuga qaytarishi mumkin.  
Pedagog  unutmasligi  lozim,  bolalarning  fikrlash  xususiyati  shundayki,  ular  suhbat 
mavzusini  oson  unutadilar,  har  bir  mayda-chuyda  narsaga  chalђiyveradilar.  Bola  kanchadik 
kichik bo’lsa, u shunchalik tezrok chalђiydi, hozirgina o’zi aytgan narsalarini tezlik bilan unutadi 
va boshka mavzuga o’tadi. 
Mashђulot  –  suhbat  bolalarda  mantikiy  fikrlash,  boshlangan  mavzuni  oxiriga  yetkazish 
qobiliyatini shakllantirishga karatilgan. 
Bolalar  biladigan  narsalar  haqida  ko’shimcha  ma’lumotlarni  xabar  qilish  suhbat  asosiy 
kismining  zarur  elementi  hisoblanadi.  Bu  bolalar  bilimlarini  kengaytiradi  va  chukurlashtiradi. 
Tarbiyachining  kiska  va  anik  axboroti  suhbatni  anik  maksadni  ko’zlagan  holda  yo’lga  ko’yish 
imkonini beradi. Suhbat topishmok, she’rlar va tarbiyachining tegishli suratga oid sharhlari bilan 
tugallanishi  mumkin,  ammo  u  ko’pincha  pedagogning  ushbu  suhbatdan  kelib  chiqqan  holda 
bolalarning  axlok  borasida  o’rganishi  lozim  bo’lgan  jihatlar  haqidagi  mantikiy  xulosasi  bilan 
yakunlanadi.  Ayni  paytda  pedagog  o’z  xulosasida  o’zi  suhbat  mobaynida  bolalarga  o’rgatishi 
lozim bo’lgan so’zlar, so’z shakllari va sintaktik tuzilmalarni ko’llashi lozim.  
Suhbatni shunday uyushtirish lozimki, toki unda barcha bolalar ishtirok etsinlar. Agarda 
bola  fakat  tarbiyachining  boshka  bolalar  bilan  suhbatini  tinglab  o’tirsa  va  o’zi  ushbu  fikr 
bildirishlarda  ishtirok  etmasa,  bu  bola  «suhbatlashishni»  mashk  kilmaydi,  va  uning  suhbatdagi 
ishtiroki fakat nomigagina bo’ladi, xolos. 
Suhbatni  cheklangan  sondagi  bolalar  (6-8  nafar  bola)  bilan  o’tkazish  maksadga 
muvofikdir.  Agarda  guruhda  25-30  ta  bola  bo’lsa,  bu  holda  mashђulotni  bolalarni  uchta-to’rtta 
kichik  guruhga  bo’lgan  holda  o’tkazish  zarur.  Belgilangan  vaqtidan  oshib  ketmaslik  uchun  har 
bir kichik guruh bilan suhbat davomiyligini kiskartirish mumkin, birok har bir bolaning nafakat 
tinglab  o’tirishini,  balki  so’zlashishni  mashk  qilishiga  ham  erishish  lozim.  Pedagog  yordam 
uchun  ota-onalarni  jalb  qilishi  va  ularga  tayyorgarlik  suhbatini  kanday  olib  borish  lozimliga 
haqida  batafsil  ko’rsatmalar  berish  zarur.  Ota-onalarning  barchasi  og’zaki  nutqni  yaxshi 
bilishlari bois ushbu vazifani bajara oladilar. 
Dialogik ravon nutqni rivojlantirishga doir maxsus Mashg’ulotlar suhbat metodi (suhbat) 
va imitatsiya metodi asosida o’tkaziladi. Mazkur metodlar ko’pincha quyidagi usullar yordamida 
amalga oshiriladi: 

  Tayyorgarlik suhbati (so’zlashish) usullari; 

  Teatrlashtirish usullari (imitatsiya, qayta aytib berish).  

Download 2,12 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   80   81   82   83   84   85   86   87   ...   163




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish