Parterli va turli kompozistiyali rang-barang, chiroyli gulzorlar alohida
xususiyatga ega inshootlarni bezatishda ishlatiladi. Jumladan, bu ishlar
ko’rgazmalar, malaniyat saroylari, haykallar, memoriallar, muzeylar, teatrlar
ro’parasida amalga oshiriladi. Gullar va boshqa o’simliklarning barcha sifatini
ko’rsatish uchun, bog’lar, hiyobonlar va alohida gulzorlarni ko’kalamzorlashtirishda
turli klassik usullardan - regulyar (geometrik, franstuz) va landshaft (ingliz)
usullaridan foydalanish mumkin. Bu usullar tinch, shoirona muhit va tabiatga
bevosita yaqinlik tasavvurini aks ettiradi. SHaharlar va boshqa yirik aholi
punktlarida madaniyat va dam olish bog’lari shunday tashkil etiladiki, ularla
gulzorlar, gazon (maysazor) lar daraxt butalar bir nechta mintaqalarda turlicha
maqsad va har xil ko’rininshda joylashishi mumkin. Ko’kalamzorlashtirishda
hiyobonlar, dahalar, maxsus bog’lar - rozariyalar, sirEngariyalar, georgonariyalar va
hokazolar ham katta ahamiyat kasb etadi.
168
3. Gulzorlarni tashkil qilish - bu loyihalash va ularni amaliyotda bajarishdan
iboratdir. Gulzorlar loyihasini hiyobonlar, istirohat bog’lari va boshqa qurilishlari
mo’ljallangan joydan ajratilgan holda amalga oshirish mumkin emas.
Gulzor deganda turli ob’ektlarni bezatish uchun mo’ljallangan va o’zida
maysazorlar, yo’lakchalar bir yillik va ko’p yillik gullovchi hamda manzara
beruvchi bargli o’simliklar va kichik arxitektura shakllarini mujassam etgan maydon
tushuniladi. Gulzorlar qisqa vaqtli dam olish va bezatish uchun ishlatiladi,
shuningdek joyning konfigurastiyasiga ko’ra turli shaklda - to’rt burchak,
cho’zinchoq yumaloq, to’g’ri burchak bo’lishi mumkin. Gulzorlar turli o’lcham va
shakldagi klumbalar, maysazorning yashil fonidagi rabatkalar va hoshiyalardan
tashkil topadi. Gulzorlar maydoni kichikroq maydonchadan (4-5 dan 20 m gacha) 1
gektargacha va undan ko’proq bo’lishi mumkin.
Gulzor aniq tarkibiy qismga ega: 1) turli shakldagi gul ekinlari: 2)
yo’lakchalar; 3) maysazor. Ularning klassik mos tushishi, gul ekinlari maydoni,
fo’lakchalar va maysazorlarning 3:5:8 munosabati hisoblanadi. So’ngi yillarda
maysazorlar ko’proq gullar uchun esa kamroq joy ajratiladi. Ob’ektlarni
ko’kalamzorlashtirish turli elementlarning foizli munosabati ham mavjud.
Daraxtlarga 40-50 foiz va (janubda birmuncha ko’proq), butalarga 10-20 foiz
(shimolda ko’proq), maysazorlar uchun 8-18 foiz, gul ekinlariga 4-8 foiz va
yo’lakchalarga 15-20 foiz joy ajratish tavsiya etiladi.
Gulzor qismlari juda chiroyli, ko’zga tashlanib turishi, yorqinbo’lishi kerak,
shu masalani yechishda «oltin proporstiya» qoidasidan foydalanish yordam beradi,
bunda birinchi ikki sonning yig’indisi uchinchi sonni beradi hamda birinchi son
ikkinchi sonning yarmisidan katta.
Gulzorlar tashkil qilishda quyidagi qoidalardan foydalanish tavsiya qilinadi:
1. Gulzor - klumbaning o’rta, markaziy qismi eng yorqin, diqqatni jalb qiluvchi
bo’lishi kerak. U havo’z haykal yonida yoki o’zicha mustaqil ob’ekt bo’lishi
mumkin.
2. Gulzordagi gul shakllari mayda bo’lmasligi kerak, aks holda u xunuk
ko’rinishi mumkin. Oddiy chiziqli yirik shakl hosil qilinishi ma’qulroqdir.
3. Gulli shakllar kamroq va ma’lum masofalarda gazon (maysazorlar) bilan
ajratilgan bo’lishi kerak.
Nusxa loyihasini tuzish va tasdiqlanish dekabr oyining oxiri yanvar oyining
boshidan kechiktirmaslik kerak, chunki ko’kalamzorlashtirish uchun kerakli
o’simlik ko’chatlarini yetishtirish bo’yicha ishlab chiqarish topshirig’ini oldindan
berish lozim. SHundan so’ng ekishning ishchi chizmasi masshtabda, bo’yoqsiz
bajariladi, bunda yo’llarning eni, klumbalarning diametri, rabatkalar eni va
169
uzunligi, ekish uchun o’simliklar va jo’yaklar orasidagi masofa ko’rsatiladi.
Ekish chizmasi loyihani amalda bajarish rasmlar, rabatkalarning rejasi tuziladi.
Ko’kalamzorlashtirish ob’ektida birinchi navbatda turli kommunikastion
yo’llar (vodoprovod, elektroprovodka va hyuk) o’kaziladi. SHundan so’ng daraxt
butalar ekiladi, yo’l tarmog’i, turli maydonchalar quriladi, maysazorlar
aralashmasi ekiladi va oxirgi navbatda gulli o’simliklar ekiladi hamda urug’lari
sepiladi.
Do'stlaringiz bilan baham: |