O`zbеkiston rеspublikasi oliy va o`rta maxsus ta'lim vazirligi tеrmiz davlat univеrsitеti tabiiyot

Qon guruhlari va qon quyish.
1901 yilda K.Landshteyner va 1907 yilda 
YA.Yanskiy turli odamlar qoni kimyoviy-biologik xossalariga ko'ra bir-biridan 
farq qilishini aniqladilar. Qonning eritrositlari tarkibida agglyutinogen A va B, 
plazmada agglyutinin a va b bo'ladi. Qon tarkibidagi shu moddalarga ko'ra 4 
guruhga bo'linadi:
I. guruh-eritrositlarga agglyutinogen umuman bo'lmaydi. Plazmada 
agglyutinin a va b bo'ladi. 
II. guruh-eritrositlarda agglyutinogen A plazmada aglyutinin b bo`ladi. 
III. guruh-eritrositlarda agglyutinogen B, agglyutinin a bo'ladi.
IV. guruh-eritrositlarda agglyutinogen A va B, plazmada agglyutinin 
umuman bo'lmaydi. 
Qon guruhlari embrion rivojlanishning ilk davrida shakllanadi va yashash 
mobaynida o'zgarmaydi. K.Landshteyner va boshqalar 1940 yilda eritrotsitlarda 

---

109 
rеzos faktor, antigеn borligini aniqlaganlar. 
Bu faktor 85% odamlar qonida 
bo'ladi va uni rezus-musbat deyiladi. 15% odamlarda bo'lmaydi, bunday qon 
rezus manfiy deyiladi.
Rezus-faktor bor yo'qligi odam sog'ligiga ta'sir qilmaydi, biroq qon quyish 
organ va to'qimalarni ko'chirib o'tkazish, ayniqsa homila rivojlanishining 
embrion davrida bu xossalar katta ahamiyat kasb etadi.
Qon quyish
. Og'ir shikastlanganda va ko'p qon yo'qotilganda, og'ir 
kasalliklarda bemorni davolash uchun qon quyiladi. Bunda birinchi gruppa qonni 
to'rtta gruppaga ham quyish mumkin. Ikkinchi gruppa qonli odamlar ikkinchi va 
to'rtinchi gruppa qonli odamlarga, uchinchi gruppa uchinchi va to'rtinchi 
gruppaga, to'rtinchi gruppa faqat shu gruppa qonli odamlarga qon berish 
mumkin. O'zi hamma gruppadan qon oladi.
Bemorga qon quyish o'ta ma'suliyatli ish hisoblanadi. Agar bemor qon 
gruppasiga to'g'ri kelmaydigan qon quyilsa, donor qonining eritrositlari bilan 
bemor qonining eritrositlari bir-biriga yopishib qoladi, ya'ni agglyutinasiya 
hodisasi ro'y beradi. Bunda bemorning ahvoli og'irlashib rangi oqaradi, lablari 
ko'karib, tanasi sovib qaltiraydi.