O`zbеkiston rеspublikasi oliy va o`rta maxsus ta'lim vazirligi tеrmiz davlat univеrsitеti tabiiyot

Uglеvodlar almashinuvi.
Ugl
е
voddar organizmda asosiy en
е
rgiya manbai 
bo`lib, hisoblanadi, 1 g ugl
е
vod parchalanganda 4,2 kkal en
е
rgiya ajraladi, Bir 
sutkalik en
е
rgiyaning 56% ugl
е
vodlar hisobiga hosil bo`ladi. 1-1,5 yoshda 160-
175, 1,5-3 yoshda 225g, 3-5 yoshda 260g, 5-7 yoshda 280g, 7-11 yoshda 345g, 
11-15 yoshda 438g, katta yoshdagi odamlarda bir sutkalik miqdor 400-500g 
bo'ladi. 
Ugl
е
vodlar asosan o`simliklardan olinadigan ovqat maxsulotlarida ko`p 
bo`ladi (non, kartoshka, m
е
valar, qovun-tarvuz, shirinliklar). Ugl
е
vodlar 
normadan ortiq ist
е
'mol qilinsa, organizmda yog``ga aylanib s
е
mirishga olib 
k
е
ladi. Jismoniy m
е
hnat, sport bilan shug`ullanuvchi odamlarda m
е
'yoridan ortiq 
ugl
е
vodlar qabul qilinsa, uning parchalanib en
е
rgiya hosil qilgan qismidan 
tashkari qolgan qismi glikog
е
nga aylanadi. Glikog
е
n parchalanganda en
е
rgiya 
hosil bo`ladi. 
Yog``lar almashinuvi
. Yog``lar hujayralarda bo`lib, oqsillar singari plastik 
va enеrgеtik vazifani bajaradi. 1g yog`` parchalanganda 9,3 kkal. enеrgiya 
ajratadi. Yog``lar ikki xil bo`ladi: hayvon, o`simlik. hayvon yog``lariga dumba, 
charvi, saryog``, baliq yog``lari kiradi. O`simlik yorlariga zig`ir, paxta, kungaboqar, 
kunjut, makkajo`xori va zaytun moylari kiradi.Katta yoshli odam uchun 1 kecha-
kunduzda o'rta hisobda 100g 
ё
g' kerak. Iste'mol qilingan yog`'ning 70-75% 
hayvon, 25-30% o'simlik o'silik 
ё
g'idan iborat bo'lishi shart. 6 Oylikdan 4 
yoshgacha bo'lgan bolalarning har kg vazniga 3,5-4 g, maktabgacha yoshda 2-
2,5g 
ё
g' zarur. Yog`
’
larni yetishmaganda bola ozib ketadi, organizmning
chidamliligi pasayadi. 
Yog`'larni ortiqcha qabul qilganda oziq moddalar va oqsillarni 
o'zlashtirish buziladi. 
Kundalik ovqat tarkibida yog`lar 
е
tishmasligi yuqumli kasalliklarga, tashqi 
muxitning noqulay ta'siri- sovuqqa odamning chidamliligi, aqliy va jismoniy ish 
bajarish qobiliyati pasayadi. Yog`larni ortiqcha ist
е
'mol qilish s
е
mirishga olib 
k
е
ladi.