O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi termiz davlat universiteti biologiya kafedrasi

Urug’chi (Ginetsey). Urug’chi yopiq urug’li o’simliklar gulining muhim organi  hisoblanib, 
u  gulning  o’rtasida  joylashgan.  O’simlik  turlariga  qarab  gulda bir  yoki  bir  necha  shakli  o’zgargan 
barglardan hosil bo’lib,  ularni  mevabarglar  deyiladi.  Demak  urug’chi  bargning shakl  o’zgarishdan 
kelib chiqqan. Guldagi mevabarglarning yig’indisi ginetsey deb ataladi.Urug’chi faqat yopiq urug’li 
o’simliklar uchun  xosdir. Uning kengayganostki qismi tuguncha, o’rta qismi toraygan ustuncha va 
uchki  qismi  tumshuqchalardan    iborat.  Urug’chilarning  morfologiyasi  ham  nihoyatda  xilma  –  xil 
bo’lib, sistematik belgi  va changlanishga moslashish xususiyatlariga  ega. Ba’zi o’simlik gullarida 
bir necha ayrim urug’chilar bo’ladi. Ana shunday o’zaro bir – birlari bilan qo’shilmagan urug’chilar 
apokorp (ayiqtovondoshlar, ra’noguldoshlarda), bir – birlari bilan qo’shilib ketgan mevabarglardan 
hosil bo’lgan ginetsey senokarp ginetsey deyiladi. Mevabarglar bir – birlari bilan turlicha birikishi 
mumkin.  Shuning  uchun  ham  senokarp  ginetseyning  bir  necha  turlari  ajratiladi.  Agarda  har  bir 
mevabarg qo’shilishidan yopiq uya hosil bo’lsa, sinkarp urug’chi deb aytiladi. Tugunchadagi uyalar 
soni  urug’chini  hosil  qilgan  mevabarglar  soniga  tengdir.  Mevabarglar  faqat  chekka  tomonlari 
qo’shilib,  bitta  umumiy  tuguncha  bo’shligi  hosil  qilsa,  parakarp  ginetsey  deyiladi.  Sinkarp 
urug’chidan lizikarp urug’chi kelib chiqqan. Urug’kurtakning tuzilishi va turlari. Urug’kurtakning 
ichki tuzilishida quydagi tarkibiy qismlar ajratiladi. 
Urug’bandi, nutsellus, integument,mikropil va xalaza. Urug’bandi urug’kurtakning qisqa oyoqchasi 
bo’lib,  u  yordamida  platsentaga  birikadi.  Urug’kurtakning  urug’bandig  birikkan  joyi  chok  deb 
ataladi. Nutsellus – urug’kurtakning o’rta qismini egallab turuvchi parenxima to’qimasidan iborat. 
Nutsellusning atrofida ko’p hujayrali qoplamlar – integument bilan o’ralgan. Gulli o’simliklarning 
evolyutsiyasi  jarayonida  nutsellusning  qobig’i  yupqalashib  borgan.  Integument  ko’pchilik  ikki 
pallalilarda  bir  qavat,    bir  pallali  o’simliklarda  esa  odatda  ikki  qavatdan  iborat.  Integumentlar 
nutsellusni yaxlit o’rab olmay, balki ularning uchlari birikmay qolib, chang yo’lini (mikropil) hosil 
qiladi. Chang yo’lining qarama – qarshi tomoni xalaza deb ataladi.