O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi termiz davlat universiteti biologiya kafedrasi

Yog’ochlik.  U  naylar,  traxeidlar,  yog’ochlik  parenximasi  va  libriformdan  iborat.  Yog’ochlikdan 
ham o’zak nurlari o’tgan bo’ladi. Yog’ochlik parenximasi va o’zak nurlarida zapas oziq moddalar 
to’planadi. Kambiyning bir me’yorda ishlamasligi natijasida yog’ochlikni hosil qiluvchi hujayralar 
bahorda hosil bo’ladi, ya’ni bu kambiy jadal ishlagan davrga to’g’ri keladi. Keyinchalik mayda va 
yupqa  devorli  hujayralar  kelib  chiqadi.  Yog’ochlik  hujayralari  smolalar,  dubil  moddalar,  efir 
moylari  kabilarni  shimib  olib  ma’lum  rangga  bo’yaladi.  Ana  shunday  yog’ochlikning  faollik 
ko’rsatmay  qolgan  markaziy  qismi  yog’ochlikning  mag’zi  deb  ataladi.  Yog’ochlikning  bevosita 
kambiyga yaqin joylashgan qismlari suv va unda erigan moddalarni o’tkazish vazifasini bajarib, uni 
zabolon deyiladi. Zabolon yadro qismiga nisbatan rangsiz bo’lishi bilan yog’ochlikda ajralib turadi. 
O’zak. O’zak poyaning markaziy qismini tashkil etib, hujayralarida har xil moddalar to’plangan va 
asosiy to’qimadan iboratdir. Daraxt va o’t o’simliklarning poyalari umrining uzun-qisqaligiga ko’ra 
bir-biridan keskin farq qiladi. O’t o’simliklarning yer ustki novdalari odatda bir yoki ba’zan 2  – 3 
yil hayot kechiradi. 
Daraxt  o’simliklar  poyasi  bir  necha  yil  yashaydi,  asosiy  poyasi  tana  hosil  qiladi.  Butalarda  esa 
ayrim yirik poyalarini tanachalar deb qaralishi mumkin.     
 
 
 
 

---

 
95 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
  
 
 
 
 
 
 
-rasm. Jo’ka poyasining har xil darajadagi ko’ndalang kesimi. A- prokambiy xosil bo’lish bosqichi; 
B – kambiy hosil bo’lishi; V – shakllangan tuzilishi; 
I.1-prokambiy;2-epiderma  qoldiqlari;  3-po’kak;  4-kollenxima;  5-po’stloq  parenximasi;  6-
endoderma;  7-peritsiklik  zona;  8-birlamchi  flozma;  9-lub  tolalari;  10-elaksimon  naylar;  11-o’zak 
nur;  12-kambiy;  13-kuzgi  yog’ochlik;  14-bahorki  yog’ochlik;  15-ikkilamchi  yog’ochlik;  16-
birlamchi yog’ochlik.