O`zbеkiston rеspublikasi oliy va o`rta maxsus ta'lim vazirligi tеrmiz davlat univеrsitеti tabiiy fanlar fakultеti

БОЛДИРНИНГ ОРҚА МУСКУЛЛАРИ 

---

42 
Орқада болдирнинг уч бошли мускули яхши ривожланган. Чунки у 
думбанинг катта ва соннинг тўрт бошли мускуллари билан биргаликда 
гавдани тик тутишда аҳамиятга эга. 
Болдирнинг уч бошли мускули (m. triceps surae). Бу мускулнинг икки 
қоринли боши (gastrocneraius) соннинг 2 та тўпиғидан бошланиб, кучли 
қоринчалар ҳосил қилади. Унинг тагида камбаласимон ясси боши (soleus) 
жойлашган. Бу икки боши болдир суягининг орқа томонидан бошланиб, 
учала боши пастда бақувват товон пайига айланади. Бу пай товон суягининг 
товон ўсимтасига бирикади. Мускул қисқарганда тизза ва оёқ-панжа 
бўғимини букади. 
Тизза ости мускули (т. popliteus) тизза бўғими остида жойлашган. 
Катта болдирнинг орқа мускули (m. tibialis posterior) суяклараро 
пардадан ва иккита болдир суягининг орқасидан бошланиб, оёқ панжаси 
тагидан ўтиб, қайиқсимон суякка, учта понасимон суякка, II-IV кафт 
суяклари асосига бирикади. У қисқарганда оёқ панжасини букади. 
Бош бармоқни букувчи узун мускул (m. flexor hallucis longus) кичик 
болдир суягидан бошланиб, оёқ панжаси тагидан ўтади ва бош бармоқнинг 
тирноқ фалангасига бирикади. У қисқарганда бош бармоқни ва оёқ 
панжасини букади ва супинациялайди. 
Бармоқларни букувчи узун мускул (m. fcxor digitorum longus) катта 
болдир суягининг орқа томонидан бошланиб, пастда тўртта пайга бўлинади 
ва II-IV бармоқларнинг охирги фалангасига бирикади. У қисқарганда 
бармоқларни ва оёқ панжасини букади. 
Болдирнинг латерал (чет) томонида, асосан, 2 та мускул жойлашган. 
Кичик болдирнинг узун мускули (m. peroneus Longus) кичик болдир 
суягининг бошчасидан бошланади, у оёқ панжаси тагидан ўтиб, I понасимон 
ва I кафт суяклари асосига бирикади. У қисқарганда панжани букади, 
пронациялайди, яъни уни ички томонга қараб буради.
Кичик болдирнинг калта мускули (m. peroneus brevis) кичик болдир 
суяги танасининг ташқи юзасидан, пастки қисмидан бошланиб, пастга 
тушиб, четга ўтади ва V кафт суягига бирикади. У қисқарганда панжани 
букади, пронациялайди, яъни ички томонга қараб буради ва танадан 
узоқлаштиради.