O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi t. U. Umarov

Kesuvchi asboblarni tayyorlash texnologiyasini rivojlantirishning asosiy 
yo‘nalishlari. 
Kesuvchi  asboblarni  tayyorlash  texnologiyasini  rivojlantirishning  asosiy 
yo‘nalishlarini qisqacha mazmuni, 1.23-rasmda ko‘rsatilgan. 
 
 
 

---

75 
 
 
Kesuvchi asboblarning texnologiyasini 
rivojlanishini asosiy yo‘nalishlari 
 
Kesuvchi asbolarni 
tayyorlash jarayonlarini 
takomillashtirish 
 
Kesuvchi asbolarni tayyorlash 
texnologiyasini 
mexanizatsiyalash va 
avtomatlashtirish 
 
Tayyorlash 
operatsiyalari 
(bimetal 
kesuvchi 
asbolar 
tayyorlashni 
qo‘shib) 
 
Mexanik 
operatsiyal
ar 
 
Termik 
operatsiyal
ar 
 
Jilvirlash va 
charxlash 
operatsiyala
ri 
 
Kesuvchi 
asboblarni  
sifatini yaxshilash 
va o‘rab yashikka 
solish operatsiyasi 
 
1.23-rasm. Kesuvchi asbobni ishlab chiqarish texnologiyasini rivojlantirish 
yo‘nalishlari. 
 
Tayyorlov operatsiyalari 
(bimetall kesuvchi asbobni tayyorlashni qo‘shib). 
Bu operatsiyalarni takomillashtirishning asosiy yo‘nalishlari – shakl va o‘lchamlari 
bo‘yicha tayyor detal shakliga yaqinlashuvchi zagotovka tayyorlashdir. Bu nafaqat 
qimmatbaho va noyob asbobsozlik materialini tejaydi, balki mehnat unumdorligini 
oshirib,  mustahkamligini  va  turg‘unlikni  ortishi    hisobiga  kesuvchi  asbob  sifatini 
yaxshilaydi. 
Masalan,  parmalarni  ishlab  chiqarishda  ko‘ndalang-vintsimon  prokatdan 
foydalaniladi. Diametri 45-80 mm bo‘lgan parmalar va diametri 18-36 mm bo‘lgan 
barmoqli  frezalarni  olishda  issiq  preslashning  tadbiq  etish  natijasida  50%  gacha, 
tezkesar  po‘lat  tejab  qolinadi.  Issiq  presslash,  shuningdek  sovitish  suyuqligini 

---

76 
 
yuborish  uchun  teshigi  bo‘lgan  parmalarni  tayyorlash  unumdorlikni  oshiradi. 
Tezkesar po‘latni tejashni samarali yo‘nalishlaridan biri bimetal kesuvchi asbobni 
tayyorlash  texnologik  jarayonlarini  qo‘llashdir.  Bu  yo‘nalishda  payvandlash  va 
qalaylash operatsiyalarini yanada takomillashtirishni davom etdirish kerak. 
Aniq 
payvandlangan 
zagotovkalar 
olish 
(shuningdek, 
diffuzion 
payvandlash)ga  erishish;  kesuvchi  qismi  yelimlangan  (revyortkalar,  zenkerlar, 
maydamodulli qattiq qotishmali plastinka bilan jihozlangan chervyakli frezalar va 
h.  k.)  asbob  konstruksiyalarini  ishlab  chiqishni  o‘zlashtirish  lozim. 
Kesuvchi