O'zbekiston respublikasi oliy va o'rta maxsus ta'lim vazirligi sh. Shodmonov, T. Jo'Rayev

Asosiy adabiyotlar
1. I.A. Karimov. O'zbekiston iqtisodiy islohotlarni chuqurlashtirish yo'lida. T., 

---

"O'zbekiston", 1995. 
2. Makkonnell K., Bryu S. "Ekonomiks", 8 bob. 
3. O'lmasov A, Sharifxo'jayev M. Iqtisodiyot nazariyasi (darslik). T. P Mehnat", 1995. 
4. Sajina M.A., Chibrikov G.G. Ekonomicheskaya teoriya. Uchebnik dlya vuzov. - M. 
Izdatelskaya gruppa NORMA - INFRA*m,1998. Gl: 11. 
5. Shishkin A. F. Ekonomicheskaya teoriya. Uchebnoye posobiye dlya vuzov. 2 - ye 
-
izd. V 
2 kn. M.: «Vlados», 1996. Gl: 18,21.
I 
6. Borisov YE.F. Ekonomicheskaya teoriya. Uchebnik. - M. : Yurist, 1997. Gl: 19. 
 
 
 
Qo'shimcha adabiyotlar
1. O'lmasov A. Iqtisodiyot asoslari. T. Mehnat, 1997. XII bob. 
2. Shodmonov SH., Jo'rayev T. Iqtisodiyot nazariyasi fanidan test savol- javoblari. T. 
DITAF. 1998.
V 
3. Ekonomicheskaya teoriya. Uchebnik pod. red. I. P. Nikolayevoy. M. : «Prospekt», 1998. 
Gl: 16. 
4. I.P. Nshsolayev. Ekonomicheskaya teoriya. Uchebnik. — M. «InoRus»,1998. Gl: 15,16. 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
XVII. BOZOR IQTISODIYOTIDA PUL MUOMALASI,
KREDIT VA BANK TIZIMI
 
Ma'ruza rejasi
1. Pul muomalasi va uning amal qilish qonuniyatpari.
2. Inflatsiya, uning mohiyati va turlari.
3. Kreditning mohiyati, manbalari va vazifalari.
 
1-§. Pul muomalasi va unipg amal qilish qonuniyatlari
 
Pul muomalasi - bu tovarlar aylanishiga hamda totovar xarakteridagi to'lovlar va 
hisoblarga xizmat qiluvchi naqd pullar ia unga tenglashtirilgan aktivlarning harakatidir. 
Naqd pul muomalasiga bank biletlari va metall tangalar (pul belgilari) xizmat qiladi. Naqd pulsiz 
hisoblar cheklar, kredit kartochkalari, veksellar, akkreditivlar, to'lov talabnomalari kabilar 
yordamida amalga oshiriladi. Ularning hammasi pul agregati deb yuritiladi. Muomalada mavjud 
bo'lgan pul massasi ularni qo'shish yo'li bilan aniqlanadi. 
Pul muomalasi o'ziga xos qonunlarga asoslangan holda shalga oshiriladi. Uning 
qonunlaridan eng muhimi muomala uchun zarur bo'lgan pul miqdorini aniqlash va shunga muvofiq 
muomalaga pul chiqarishdir. 
Muomalani ta'minlash uchun zarur bo'lgan pul miqdori quyidagilarga bog'liq. 
1. Muayyan davrda, aytaylik bir yil davomida sotilishi yaozim bo'lgan tovarlar summasiga. 

---

Tovarlar qancha ko'p bo'lsa va narxi baland bo'lsa, ularni sotish va sotib olish uchun shuncha ko'p 
pul birliga talab qilinadi. 
2. Pul birliganing aylanish tezligiga. 
Pul bir xil bo'lmagan tezlik bilan aylanish qiladi. Bu ko'p omillarga, jumladan ular xizmat 
qilayottan tovarlar turiga bog'liq. 
3. Muomala uchun zarur bo'lgan pul miqdori puldan to'lov vositasi vazifasidan 
foydalanishga ham borliq. Ko'pincha tovarlar qarzga sotiladi va ularning haqi kelishuvga muvofiq 
keyingi davrlarda to'lanadi. Demak, zarur pul miqdori shunga muvofiq miqdorda kamayadi. 
Ikkinchi tomondan, bu davrda ilgari kreditga sotilgan tovarlar haqini to'lash vaqti boshlanadi .Bu 
pulga ehtiyojni ko'paytiradi. 
Mazkur holatlarni hisobga olganda, muomala uchun zarur bo'lgan pul miqdori quyidagi 
formula bo'yicha aniqlanadi.