O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi samarqand davlat universiteti maktabgacha ta`lim fakulteti maktabgacha ta`lim nazariyasi va metodikasi kafedrasi

6.5. Chidamlilik va uni tarbiyalashning uslub hamda vositalari

olib boradigan jismoniy mashqlar bilan shug’ullanishda rivojlanadi. Chidamlilik ortishi bilan organizmda yuqori darajadagi ish qobiliyatini saqlash muddati uzayadi.Chidamlilik bir qancha

turlarga ajratiladi: umumiy chidamlilik, maxsus chidamlilik, dinamik ishlami bajarishga chidamlilik, statik chidamlilik, gipoksiyaga (qonda kislorod miqdorining kamayishiga)

dhddamlilik, issiqqa va sovuqqa chidamlilik. Inson faoliyatining belgilangan shiddatini qachongacha saqlay olishini ko’rsatadigan vaqt chidamlilikning asosiy o’lchovidir. Chidamhlik bevosita va bilvosita usullar bilan o’lchanadi. Bevosita o’lchash usulida tekshirilayotganlarga biror topshiriqni bajarish (masalan, berilgan tezlikda yugurish) tavsiya etiladi va ish qancha

vaqtgacha dastlabki shiddat bilan bajarilishi (tezlik pasaya boshlagunga qadar) aniqlanadi. Chidamlilikni bevosita usulda olchash amalda doimo qulay emas. Shuning uchun ko’pincha

bilvosita usuldan foydalaniladi. Chunonchi, sport amaliyotida chidamlilik biror uzoq masofani bosib o’tish vaqtiga qarab aniqlanadi. Harakat faoliyatidagi ish qobiliyati ko’pgina omillarga,

jumladan, kishining tezlik va kuch qobiliyatlariga bog’liq bo’lganligi uchun, chidamlilik ko’rsatkichining ikki tipini e'tiborga olish lozim: mutlaq ko’rsatkichlar va nisbiy, porsial ko’rsatkichlar.Chidamlilikni tarbiyalash uchun mashg’ulotlar tizimi 20-chizmada keltirilgan.