O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi samarqand davlat universiteti maktabgacha ta`lim fakulteti maktabgacha ta`lim nazariyasi va metodikasi kafedrasi

Tayanch iboralar: asosiy harakatlar .yurish,yugurish, uloqtirish,sakrash, tirmashish,muvozanatni saqlash,dastlabki holatlar,nafas rostlash
Ishning maqsadi: Asosiy harakatlar, yurish,yugurish, sakrash,tirmashish, uloqtirish va muvozanatni saqlashga o’rgatish mashqlarga o’rgatish.Nafas mashqlari, yurish turlari va sakrashlar,

Asosiy harakatlar estetik his-tuyg’ularni tarbiyalashda muhimdir: ular chiroyli, to’g’ri kad-qomatning shakllanishiga, harakatlarning aniq, ifodali va uyushgan bo’lishiga, birgalashib harakat qila olishga va fazoda to’la foydalanishga yordam beradi.

Asosiy harakatlar ta’lim va tarbiya jarayonida asta-sekin yuzaga keladigan shartli reflekslardir. Maktabgacha bo’lgan davr ichida asosiy harakatlar rivojlanadi, takomillashadi, harakat stereotiplari sifatida mustahkamlanadi.

Harakatlarning muayyan izchillikda ko’p martalab takrorlanishi, masalan, yurish, yugurish, uloqtirish va hokazo mashqlarda alohida elementlarning har biri o’rtasida muvaqqat bog’lanishlar paydo bo’ladi. Dastlabki harakatni bajarishda boshlanadigan bo’g’im-mushak signalizasiyasi bevosita keyingi sistemaga mustahkamlanadigan, avtomatlashadigan barcha signallarni uyg’otadi. Shu tufayli bolalarda hosil bo’ladigan dinamik stereotiplar juda barqaror bo’ladi.

Bolalarni asosiy harakatlarga o’rgatish va ularni rivojlantirishda chidamlilik dinamik stereotipini shakllantirish, tezda qayta qura olish, tashqi muhitning o’zgaruvchan sharoitiga moslashish qobiliyatiga alohida e’tibor berishni talab etadi.

Mashqlar shunday tanlash kerakki, unda har bir bola har bir mashqni o’yin deb tushunishi o’ta muhim sanaladi. Bunda tarbiyachi tomonidan “Qani bolalar oldinga engashing va o’tirib turing” va, umuman boshqacha aytganda, o’yin taklif qilinadi: “Gul sayri va gul terish”. Bulardan tashqari bolalarga taqlid shaklida bir necha mashqlarni, harakat-holatlar taklif etilsa, ular darrov zavqlanib bajarishga kirishlariga erishiladi. Masalan, “Qani baland bo’yli novcha bo’lib yuring”, “Pakana bo’lib yuring”, “Quyon bo’lib yuring”, “Kuchukcha bo’lib yuring” va h.k.

Shunday qilib, mashg’ulotlar ko’rsatma metodikaga binoan oli borilsa, maktabgacha yoshdagi bola nafaqat jismoniy rivojlanadi, balki taqlid qilish, pantomim asoslarini bilib, tabiiy o’yin va san’at chegaralarini ham o’zlashtirib olishiga erishiladi. Madomiki, eng muhimi, bola hyech qachon ertalabki badantarbiyani qandaydir zerikarli, majburiy bir narsa deb tushunmasligi lozim.