O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi samarqand davlat universiteti ro`yhatga olindi

Materik  orollari  —  bir  zamonlar  materiklarning  tarkibiy,  qismi  bo’lib, 

keyinchalik  quruqlikning  cho’kishi,  tektonik  yoriqlar  natijasida  ulardan  uzilib 

qolgan  quruqliklar.  Bunday  orollar  geologik  va  tektonik  tuzilishiga  ko’ra 

materiklarga o’xshagan bo’ladi. Materik orollarining ba’zi birlari juda katta. Mas., 

Grenlandiya, Yangi, Gvineya, Yangi Zelandiya, Buyuk Britaniya, Novaya Zemlya, 

Madagaskar. 

Materik  sayozligi,  shelf—1  materiklarning  dengiz  va  okeanlar  qirg’oqlari 

bo’ylab cho’zigan suv osti davomi. Eni bir necha km dan 1200—1500 km gacha 

yetadi. M. s. dengiz cho’kindilari (shag’al, qum, qumoq, loyqa) ko’p to’planadigan 

joy,  yorug’  va  iliq  bo’lganidan  organizmlar,  jumladan  baliq  ko’p.  Materik 

sayozligida ko’plab neft, gaz konlari va boshqa foydali qazilmalar topilmoqda. 

Musson  iqlimi  —  musson  shamollari  ta’sirida  tarkib  topadigan  iqlim.    Yil 

odatda  ikki  faslga  bo’linadi:  Sernam  issiq  yoz,  quruq  salqin  qish.  Iqlim  yozda 

dengizdan  keladigan  sernam  havo,  qishda  quruqlikdan  esadigan  quruq  havo 

ta’sirida hosil bo’ladi. Janubiy, janubi-sharqiy Osiyo iqlimlari M. i. ga eng yaxshi 

misol bo’ladi.