O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi samarqand veterinariya meditsinasi instituti

DEFOLIANTLAR VA DESIKANTLAR BILAN TANISHUV

(2 soat)

O‘simliklarni bargini tushirishda qo‘llanuvchi moddalar defoliant ularni idizi bilan quritishiga olib keladigan moddalar desikantlar deyiladi. Defoliatsiya va desikatsiya qilinishda qo‘llaniladigan bu moddalar ayniqsa paxtachilikda keng qo‘llaniladi.

Defoliatsiya o‘tkazidgan maydonlarda G‘o‘zani bargi 10-15 kun ichida tuplanib bo‘ladi, urug‘larni etilishi tezdashadi. Birinchi nav paxta hosili 40,5% oshadi. 90% paxta hosili sovuk tupshasdap yigishtirib olinadi.

Defolyasiya ta’sirida tolaning sifati urug‘ning biologik va ekologik ko‘rsatkichlari pasaymaydi. CHunki g‘o‘za vegetnsiyasi bu davrda oxirlab koladi, o‘simlikni hosil tugish va unish usishi sekinlashadi. Barglarning ozik moddalarni kabul kilishi yakunlashib koladi. Qarish jarayoni boshlanadi, G‘o‘zaga barglar kerak bulmay koladi. Defolyasiya o‘tkazish muddatini to‘g‘ri belgilash katta ahamiyatiga egadir. Agar defolyasiya muddatidan ilgari (hosil pisha boshlamasdai) yoki kechikib o‘rtacha xavo xarorati +15°S dan kam bo‘lganda utkazilsa g‘o‘za barglarini tu lik tukilishiga erishib bo‘lmaydi. Natijada hosildorlik va uning sifati keskin pasayadi.O‘zbekstonda shimoliy rayonlarda 1-2,markaziy rayonlarda 2-3,janubiy rayonlarda 3-4 kusak ochilganda defoliyasiya etishga kirishiladp.G‘o‘zani kamida 50 % kusaklari ochilganda G‘o‘za maydonlari desikatsiya kilishga kirishiladp. G‘o‘zalarning ochilishi kechikkan yillarda desikatsiya o‘tkazish katta ahamiyat kasb etadi.O‘zbekiston Respublikasida g‘o‘zani defoliyasiya va desikatsiya etishda bir qancha preparatlar qo‘llaniladi. SHulardan eng asosiylari Avguron 500 g/l, s.sus.k.(Tidiazuron), Avguron Ekstra s.sus.k.(Tidiazuron 360 g/l+diuron 180 g/l), Dropp 50%lik n.k.(Tidiazuron), Drop ultra, 180 g/l m.sus.k. (Tidiazuron 120g/l+diuron 60g/l), Magniy xlorati 36% suyuq.(magniy xlorati), Magniy xlorati 43% suyuq.(magniy xlorati), Rivet 24% em.k.(karfen-trazol-etil).

Dropp 50%lik n.k. Germaniyani "Agrevo"firmasi tavsiya etgan. Ta’sir etuvchi moddasi tidiazuron. Keyingi yillarda shu firma tomonidan ta’sir etuvchi moddasi tidiazuron bo‘lgan Dropp turboning 20%lik suspenzion konsenrati ham tavsiya etilgan .

Bu defolinatlar sistemaln ta’sir etish xususiyatiga ega. Bu defoliantlar sepilgach G‘o‘za barglari kurimasdan yangiligicha tukilib ketadi. O‘rta tolali G‘o‘zani defolyasiya qilishda 0,5-0,7 kg va ingichka golali G‘o‘zani defolyasiya kilish 50%n.k.Droppdan 0,5-0,7 kg sarflanadi. O‘rta tomonlarda 3-6 ta kusak ochilganda bu defoliantlar samardorligini ta’minlaydi. Dropp turbo 20% SK,20 % sus.k.preparati bilan o‘rta tolali g‘o‘za defolyasiya qilinganda gektariga 0,6-0,8 kg preparat sarflanadi. G‘o‘zani defolatsiya kilish hosilni yig‘ishdan 12-16 kun burun to‘xtatiladi.

Magniy xlorati 60% e.ku k. O‘zbekistonda chiqariladi. O‘rta tolali g‘o‘za defolyasiya qilinganda gektariga 8-12 kg preparat sarflanadi va xar tupda 4-6 ta kurtak ochilganda utkaziladi. Ingichka tolali G‘o‘zani defolyasiya kilingan bu preparatdan gektariga 14-16 kg sarflanadi. Defolyasiya kilish hosil yigish boshlanishiga 6 kun kolganda to‘xtatiladi.G‘o‘zani desikatsiya qilishda bu preparatdan 25,0-35,0 kg sarflanadi va bu operatsiya kamida 60 % kusak ochilganda utkaziladi. G‘o‘zani defolyasiya qilishda xarveyd 25 FC. "YUniroyal Keminal saxovat 45% s.e.k. Sixat 70,5 % s.e.kuk. (O‘zbekiston), Finish 1l/540' g em.k.Xayot 85% kr.kuk. (O‘zbekiston) Gemetrel 60% s.e. (O‘zbekiston) va boshka ko‘plab preparatlar qo‘llanilmokda.