O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi samarqand veterinariya meditsinasi instituti

Lavlagining boshqa kasalliklari. O’zbekistonda lavlagida alternarioz (qo’zg’atuvchi Alternaria sp.) hamda qo’zg’atuvchilari va belgilari bayon qilinmagan ildizmevalar quruq chirishi, barg kulrang va bakterioz dog’lanishlari, mavjudligi xabar qilingan (Rashidov va b., 1998), ammo bu kasalliklar mamlakatimizda tarqalganligi kuzatuvlarda o’z isbotini topishi lozim.

Turpda oq zang (qo’zg’atuvchi Albigo candida)uchrashi ham qayd etilgan (Kirgizbayeva i dr., 1985).

Lavlagi mozaikasini virus (Beta virus 2) qo’zg’atadi. Virionlari ipsimon shaklli, 733x15 nm, inaktivasiya harorati 55...60°S, boshqa adabiyot manbaalariga ko’ra 67...70°S, oxirgi suyultirish 1:10000 dan 1:1000000 gacha, virus o’simlik sharbatida xona haroratida 2-4 kun saqlanadi. Kriptogrammasi */*; */*; Ye/Ye; S/Ar. Kasallik dunyoning barcha mintaqalarida tarqalgan, O’zbekistonda xo’raki va xashaki lavlagida qayd etilgan. Lavlagidan tashqari, virus bilan xashaki dukkakli ekinlar, ismaloq, eshaksho’ra, qaylyug’un va olabo’ta ham zararlanadi.

Zararlangan o’simlik barglarida mozaika rivojlanadi, ularning usti biroz g’ijimlangan tus oladi.

Ekin ichida virus 44 ta shira turlari (asosan shaftoli va lavlagi shirasi), saraton va qandalalar vositasida tarqaladi. Asosiy infeksiya manbai virus bilan zararlangan, urug’ olish uchun ekilgan ildizmevalar hamda qishlovchi begona o’tlar hisoblanadi; ulardan virus birinchi yil ekilgan lavlagiga o’tadi.

Kasallik ildizmevalar hosilini pasaytiradi, urug’ hosilini esa 20% gacha kamaytiradi.